Ο ρόλος της υγρασίας του χώρου στην αναπαραγωγή των πτηνών
Πολλές φορές, όσοι ασχολούμαστε με την εκτροφή των πτηνών έχουμε προβληματιστεί σχετικά με τη σωστή θερμοκρασία που πρέπει να έχει ο χώρος, για το σωστό φωτισμό, τον κατάλληλο εξαερισμό αν είναι κλειστή η εκτροφή κλπ. Σχεδόν πάντα βρισκόμαστε σε ένα επιπλέον δίλημμα που δημιουργείται κυρίως κατά τη διάρκεια της αναπαραγωγής των πτηνών μας και σχετίζεται με τα σωστά ποσοστά σχετικής υγρασίας* του αέρα στον περιβάλλοντα χώρο της φωλιάς.
Και ενώ έχουν βρεθεί λύσεις για τα περισσότερα προβλήματα, εντούτοις υπάρχουν διάχυτοι προβληματισμοί, απορίες και διχογνωμίες σχετικά με τα ποσοστά της υγρασίας* του αέρα (θα γράφεται ως υγρασία για συντομία) που κρίνονται κατάλληλα και συνεπώς μη επιζήμια αρχικά για τα αυγά της φωλιάς και στη συνέχεια για όλα τα σχετικά με την εκτροφή δρώμενα. Άλλωστε οι συνθήκες στο χώρο μας κατά τη διάρκεια της αναπαραγωγής είναι κάτι το οποίο θα πρέπει να το μελετήσουμε πολύ καλά πριν ξεκινήσουμε.
- Πόση πρέπει να είναι η υγρασία του χώρου αναπαραγωγής των πτηνών μας;
- Ποια πρέπει να είναι τα επίπεδα υγρασίας κατά τη διάρκεια της φύλαξης, της επώασης και της εκκόλαψης των αυγών;
- Πως επηρεάζεται τελικά από τα ποσοστά της υγρασίας η εξέλιξη του εμβρύου μέσα στο αυγό;
- Μπορούμε να ρυθμίσουμε τα ποσοστά υγρασίας στα επιθυμητά και πως;
- Πως μπορεί να αλλάξουμε την υγρασία στους εσωτερικοί ή εξωτερικούς εκτροφικούς χώρους;
Αυτά είναι κάποια ερωτήματα που θα βρουν τις κατάλληλες απαντήσεις μέσα σ’ αυτό άρθρο αφού συγκεντρωθούν τα στοιχεία και επιστημονικά δεδομένα που είναι αρχικά απαραίτητα για να τα υποστηρίξουν, ευελπιστώντας όπως πάντα πως μέσα από τη ζύμωση της συζήτησης θα διανθιστούν, θα εμπλουτιστούν και γιατί όχι θα διορθωθούν τα κακώς κείμενα.
Το αυγό ως αναπαραγωγικό "όπλο".
Το αυγό από τη φύση του είναι ένα τέλειο αναπαραγωγικό «εργαλείο» και θα χρειαστεί να θυμηθούμε την εσωτερική άποψή του. ώστε να υπάρχει ευκολία κατανόησης του κειμένου.
Είναι το "μέσο" που επιτρέπει με την επώαση και κάτω από τις συνθήκες που όλοι γνωρίζουμε την ανάπτυξη της ζωής στο εσωτερικό του και στη συνέχεια με την εκκόλαψη τον ερχομό των νεοσσών.
Κάτι που ίσως λησμονείται από αρκετούς είναι το γεγονός πως τα κελύφη των αυγών είναι πορώδη και επιτρέπουν την "επικοινωνία" του εσωτερικού του αυγού με το περιβάλλον.
Συνεπώς, όποια φάση της "ζωής" του κι αν διανύει το αυγό, δέχεται επιρροές από το περιβάλλον του χώρου στον οποίο βρίσκεται. Το ίδιο ευπρόσβλητο είναι και στις επιθέσεις βακτηρίων κλπ που μπορούν να σκοτώσουν τη ζωή μέσα του αν διαπεράσουν την άμυνά του.
Πως επηρεάζει η υγρασία της ατμόσφαιρας τη ζωή μέσα στο αυγό
Αν ζυγίσουμε σε φυσιολογικές κλιματικές συνθήκες καθημερινά ένα αυγό θα διαπιστώσουμε πως σταδιακά θα χάσει βάρος και αρκετά αργότερα θα στεγνώσει αν ωστόσο δεν θα έχει αλλοιωθεί. Η απώλεια σε υγρασία προσδιορίζεται στο 13 - 15% του αρχικού του βάρους, με εξαίρεση μόνο στα αυγά των πουλιών της οικογένειας της στρουθοκαμήλου που η φύση τα έχει εξοπλίσει να συμπεριφέρονται διαφορετικά. (πηγή)
Από τη μέρα έναρξη της επώασης και στην πορεία προς την εκκόλαψη το αυγό εξ αιτίας αυτής της "διαρροής" θα έχει απώλειες στην εσωτερική υγρασία του. Το κενό της υγρασίας που χάνεται, σταδιακά αναπληρώνεται από την αύξηση του όγκου του αέρα που βρίσκεται στον αεροθάλαμο στο εσωτερικό του αυγού. (πηγή)
Η αύξηση του όγκου του αέρα στον αεροθάλαμο είναι ένα ακόμη πολύτιμο όπλο της φύσης που στην καταλληλότερη χρονικά στιγμή, την ώρα δηλαδή που ο νεοσσός τρυπάει αρχικά τη μεμβράνη και ετοιμάζεται να βγει στη ζωή, έχει τον σωστά απαιτητό όγκο για να καλύψει τις αρχικές ανάγκες του.
Δηλαδή, η στιγμή που το έμβρυο χρειάζεται όσο το δυνατό περισσότερο οξυγόνο για την τελική του προσπάθεια να έρθει στον κόσμο μας, συμπίπτει με τη στιγμή που ο αεροθάλαμος έχει και το μεγαλύτερο δυνατό όγκο!
Αν τώρα το περιβάλλον έχει χαμηλά ποσοστά υγρασίας τότε οι απώλειες μεγαλώνουν στερώντας σημαντικό ποσοστό από την εσωτερική "υγρασία" του αυγού, ελαττώνοντας και τις πηγές (ποσότητα) τροφοδοσίας στον αναπτυσσόμενο νεοσσό. Αν αυτές οι απώλειες είναι μικρές η φύση για ασφάλεια θα δώσει εντολή να επιταχυνθεί η στιγμή της εκκόλαψης. Αντίθετα αν οι απώλειες είναι μεγάλες θα επιφέρουν την διακοπή της ζωής του νεοσσού. (πηγή)
Τώρα αν η υγρασία κατά τη διάρκεια επώασης ήταν υπερβολικά μεγάλη, οι απώλειες στο αυγό θα είναι ελάχιστες και ο νεοσσός θα αναπτυχθεί και θα μεγαλώσει περισσότερο. Όλα αυτά όμως συντελούν στην μείωση του απαραίτητου όγκου αέρα στον αεροθάλαμο του αυγού, περιορίζοντας χρονικά το περιθώριο "απόδρασης" του νεοσσού από το κέλυφος, αλλά μειώνοντας και τη δυνατότητα περιστροφής του στον αυστηρά συγκεκριμένο χώρο του αυγού.
Και πάλι η φύση αν "διαβάσει" μικρές διαφοροποιήσεις προστατεύει το έμβρυο επιταχύνοντας τη στιγμή της εκκόλαψης. Αν όμως είναι τελικά μεγαλύτερες, ο νεοσσός χάνει τελικά τη ζωή του κυριολεκτικά την τελευταία στιγμή, από ασφυξία που προέρχεται είτε από έλλειψη αέρα είτε από έλλειψη χώρου.
Αν στο μέλλον δούμε τρυπημένο - λίγο σπασμένο το αυγό «pipped egg» και το νεοσσό νεκρό, θα ξέρουμε την αιτία που το προκάλεσε.
Σχετικά με τα παραπάνω, η πρόταση των ειδικών είναι πως μια ελαφρώς χαμηλότερη σε ποσοστό υγρασία κατά την περίοδο επώασης είναι λιγότερο καταστροφική από ό,τι ένα ελαφρώς υψηλότερο από το ιδανικό επίπεδο υγρασίας. (πηγή)
Ποια είναι η κατά περίπτωση σωστή για τα αυγά υγρασία;
Η σωστή υγρασία για το περιβάλλον που βρίσκεται η φωλιά και κατά συνέπεια και για τα αυγά που περιέχονται σ’ αυτή διαφοροποιείται. Για την ακρίβεια είναι αλληλοεξαρτώμενη από πολλούς παράγοντες όπως η θερμοκρασία ξηρού θερμομέτρου*, η θερμοκρασία υγρού θερμομέτρου*, η θερμοκρασία του σημείου δρόσου*, το ποσοστό κορεσμού* αέρα, του δείκτη δυσφορίας* και ένα σωρό εξειδικευμένα και πολύ πιθανόν άχρηστα για τους περισσότερους τεχνικά χαρακτηριστικά.
Λαμβάνοντας όμως υπόψη τα παραπάνω θα πρέπει να θυμόμαστε πως άλλα είναι τα ποσοστά της ιδανικής υγρασίας για τη φύλαξη των προς επώαση αυγών, άλλα κατά τη διάρκεια της επώασής τους και άλλα ασφαλώς για τις τελευταίες 36 ώρες από την πιθανολογούμενη στιγμή εκκόλαψης.
- Η υγρασία στο χώρο φύλαξης των αυγών
Ο χώρος φύλαξης των αυγών θα πρέπει αρχικά να παρέχει ασφάλεια από ατυχήματα και στη συνέχεια τις σωστές συνθήκες που απαιτούνται ώστε να μην υπάρχει κίνδυνος καταστροφής της ζωής μέσα τους.
Ο χώρος αποθήκευσης θα πρέπει να έχει υγρασία από 65 έως 75%.
Μικρότερα ποσοστά στην υγρασία του χώρου φύλαξης αφυδατώνουν γρηγορότερα το αυγό ενώ υψηλότερα θέτουν τ’ αυγά σε κίνδυνο ανάπτυξης μυκήτων. (πηγή) (πηγή)
Παρενθετικά θα πρέπει να αναφέρουμε πως και οι θερμοκρασία στο χώρο φύλαξης των αυγών πρέπει να είναι χαμηλή και να κυμαίνεται μεταξύ 12-16οC ώστε να επιμηκύνεται κάπως κι ο χρόνος αποθήκευσης χωρίς να κινδυνεύει η ζωή. Όσο αυξάνεται η θερμοκρασία του χώρου τόσο μειώνονται οι μέρες ασφαλούς φύλαξης. Οι 24οC θεωρείται ως μέγιστη αποδεκτή για τη φύλαξη των αυγών θερμοκρασία για μια ημέρα. Από κει και πάνω το βλαστοκύτταρο ξεκινά και αναπτύσσεται ανώμαλα (εμβρυοβλάστηση).
Κατά την επώαση το έμβρυο αναπτύσσεται "φυσιολογικά" αλλά τελικά ο νεοσσός θα πεθάνει κυριολεκτικά στο τέλος, δηλαδή στη φάση της εκκόλαψης.(πηγή - πηγή)
Ανάλογα ασφαλώς με το είδος των πτηνών είναι προτιμότερο τα αυγά να μην διατηρούνται για περισσότερο από 7 ημέρες παρ’ ότι δύναται να κρατηθούν ενεργά μέχρι και τη 14η ημέρα. Προϊόντος του χρόνου (περισσότερες από 7 μέρες) η αποτελεσματικότητα της εκκόλαψης μειώνεται σημαντικά, τα θρεπτικά συστατικά αλλοιώνονται, ενώ οι μεμβράνες σταδιακά αποσυντίθενται. Έτσι τελικά το έμβρυο δύσκολα θα αποφύγει το θάνατο. (πηγή)
Επίσης όσο αυξάνεται ο χρόνος αποθήκευσης τόσο απαραίτητη γίνεται η ορθή στάση τοποθέτηση (ο αεροθάλαμος πάνω) αλλά και το γύρισμα των αυγών μια και θέλουμε τον κρόκο – λέκιθο να κινείται. Σε διαφορετική περίπτωση θα κολλήσει και θα καταστραφεί το αυγό.
Οι τρεις ή τέσσερις το πολύ μέρες που φυσιολογικά απαιτούνται για τη φύλαξη των αυγών στα περισσότερα ωδικά πτηνά είναι από τις πιο εύκολες περιπτώσεις αρκεί η θερμοκρασία να μην ξεπερνά τους 18οC.
Αντιπροσωπευτικός είναι και ο πίνακας που συσχετίζει και τις ημέρες αποθήκευσης ανάλογα με τη θερμοκρασία και την υγρασία του περιβάλλοντος χώρου. (πηγή)
Προσοχή
Σημαντικό και θανατηφόρο για το έμβρυο λάθος μπορεί να αποδειχτεί η φύλαξη των αυγών σε μείγμα σπόρων, που ενώ μας προσφέρουν ασφάλεια φύλαξης λόγω της μορφής τους, εντούτοις απορροφούν λόγω της ξηρότητάς τους όχι μόνο την υγρασία του περιβάλλοντος αέρα στο χώρο αλλά ακόμη κι αυτής των αυγών.
2. Η υγρασία κατά την επώασης των αυγών
Ο χώρος επώασης των αυγών θα πρέπει να βοηθά το θηλυκό καναρίνι σε όλα τα θέματα συμπεριλαμβανομένων και της υγρασίας. Η υψηλή υγρασία όπως και στον άνθρωπο μπορεί σε συνδυασμό με τη θερμοκρασία να φέρει την ίδια δυσφορία που θα νοιώθαμε κι εμείς. Κι όσο τέλειο κι αν είναι το εξαιρετικά θερμομονωτικό πτέρωμα των πουλιών δεν αποκλείει τις μεταβολές που στις μεγάλες τιμές ίσως αποδειχθούν θανατηφόρες.
Δεν είναι τυχαίο που οι μητέρες δεν εγκαταλείπουν τα επωάζοντα αυγά τους ακόμη κι όταν οι θερμοκρασίες ξεπερνούν αυτές της επώασης. Είναι στιγμές που τις βλέπουμε να στέκονται χωρίς να ακουμπούν τα αυγά, να τα γυρίζουν συχνότερα και γενικά να χρησιμοποιούν όλες τις γνώσεις που η φύση μέσω της εξέλιξης τους χάρισε.
Για να αποφευχθούν τα παραπάνω προβλήματα θα πρέπει λοιπόν η υγρασία κατά τη διάρκεια της επώασης είναι να στα φυσιολογικά επίπεδα και να κυμαίνεται κοντά στο 45-60%.
Σε καμία περίπτωση όμως η υγρασία δεν πρέπει να κατέβει από το 25-30% γιατί θα είναι μοιραίο για ολόκληρη τη φωλιά (πηγή)Συνεπώς και ο χρόνος που θα κάνουμε ωοσκόπηση θα πρέπει να είναι περιορισμένος.
Ενδεικτικά το ποσοστό υγρασίας κατά την διάρκεια της επώασης για την κότα και τη γαλοπούλα είναι 52-62% για τον φασιανό 38-43% και την πέρδικα 56-62%. για το ορτύκι 60-65%, για τα καναρίνια, budgie και Gouldians 60%, ενώ για τη στρουθοκάμηλο που ανήκει στις "εξαιρέσεις" λόγω περιβάλλοντος 25-35% κλπ
Τα υπόλοιπα θα τα αναλάβει η μητέρα. (πηγή - πηγή - πηγή - πηγή)
3. Η υγρασία κατά την εκκόλαψη των αυγών
Τις τελευταίες 36 ώρες η υγρασία θα πρέπει να ανέβει αρκετά και να διατηρείται μεταξύ του 70 και 75% για τα περισσότερα ωδικά πτηνά ώστε να αποφευχθεί η αφυδάτωση των αυγών, το στέγνωμα και κατά συνέπεια η σκλήρυνση της μεμβράνης κατά τη διάρκεια της εκκόλαψης. (πηγή)
Η σχετική υγρασία αυτή προτείνεται κυρίως από πτηνίατρους αλλά και από τους κατασκευαστές μηχανών επώασης (πηγή) (πηγή)
Γνωρίζουμε άλλωστε πως η διάρκεια εκκόλαψης διαφοροποιείται ανάλογα με την περίπτωση του νεοσσού ακόμη και στην ίδια φωλιά και διαρκεί από ελάχιστα λεπτά μέχρι και πολύ περισσότερο. Το μαλακό κέλυφος βοηθά τους νεοσσούς να αποδράσουν απ' το αυγό.
Αν έχουμε αφήσει τα αυγά στη φωλιά και στο τέλος δούμε πάνω στα πουλάκια κολλημένα είτε τα τσόφλια του αυγού είτε τη μεμβράνη του, τότε σίγουρα θα πρέπει να ανεβάσουμε τη χαμηλή υγρασία του χώρου μας.
Ο ρόλος της κλώσας στις συνθήκες της φωλιάς
Εισαγωγικά
Όλα τα πιο πάνω σχετικά με την υγρασία διαδραματίζονται στο χώρο κοντά στη φωλιά και στα αυγά γιατί από κει και μετά αρχίζει ο απίθανος ρόλος της μητέρας κλώσας. Αυτή τελικά είναι το βαρόμετρο που καθορίζει τις συνθήκες που επικρατούν μέσα στη φωλιά. Είναι ο φυσικός "κλιματισμός" που θα δημιουργήσει τις συνθήκες που χρειάζονται τα "μωρά" της για να έρθουν δυνατά και με πλήρη υγεία στη ζωή.
Στις κρύες μέρες θα σκεπάσει καλά τη φωλιά και θα περιορίσει τις εξόδους της στις απολύτως απαραίτητες, στερώντας από τον οργανισμό της ακόμη και την ενέργεια που της παρέχει η τροφή. Δεν είναι λίγες οι φορές που βλέπουμε τη μητέρα μέσα από την φωλιά να εκλιπαρεί το αρσενικό να της προσφέρει μερικές πολύτιμες τροφικές "μπουκιές" ενέργειας προκειμένου να παραμείνει στη φωλιά της. Η ίδια στέκεται όρθια και προστατεύει τα αυγά στις υψηλές θερμοκρασίες γυρίζοντάς τα συχνότερα για να αποτρέψει το θάνατο των εμβρύων της.
Μετρήσεις στη φωλιά
Με αφορμή την καθυστέρηση στην επώαση κάποιων μικρών τα προηγούμενα χρόνια τοποθέτησα αρχικά θερμόμετρο σε κάποιες φωλιές για να παρατηρώ τις θερμοκρασίες στην προσπάθεια να εξηγήσω τα σφάλματα και τα λάθη όπως τα έγραψα στο άρθρο "Ωοσκόπηση - Να αφαιρέσω τ' αυγά από τη φωλιά;"
Με ένα υγρασιόμετρο που διασκεύασα κατάλληλα, τοποθετώντας τον αισθητήρα του σε ομοίωμα αυγού για να μην δημιουργήσω μεγάλη όχληση στη φωλιά που εκ του αποτελέσματος τελικά λειτούργησε έκανα μετρήσεις που έγιναν πιο συστηματικά τα δύο τελευταία χρόνια.
Πραγματοποιήθηκαν μετρήσεις σε διαφορετικές φωλιές καναρινιών, σε όλο τα φάσμα της επώασης και της εκκόλαψης κρατώντας στοιχεία στο προσωπικό μου αρχείο, τόσο για τη θερμοκρασία της φωλιάς όσο και για το ποσοστό υγρασίας στον αέρα που μεσολαβεί ανάμεσα στα αυγά και στο κορμί της.
Ως "δείγμα" χρησιμοποιήθηκαν περισσότερες από 50 φωλιές από το Φεβρουάριο έως και τον Απρίλιο, όταν δηλαδή η εκτροφή μου βρίσκεται σε αναπαραγωγή.
Γνωρίζω ασφαλώς πως για να εξαχθούν αδιαμφισβήτητα συμπεράσματα χρειάζεται, καταλληλότερος εξοπλισμός με μικρότερα σφάλματα μετρήσεων, μεγαλύτερο εύρος στο δείγμα των μετρήσεων, περισσότερα χρόνια εφαρμογής της προσπάθειας όπως επίσης και διαφορετικές συνθήκες στο χώρο εκτροφής. Συνεπώς δεν θα ήθελα να χαρακτηριστεί ως έρευνα αλλά ως παρατήρηση και μελέτη κάποιων ενδείξεων και μετρήσεων. παρ' όλα αυτά οι μετρήσεις είναι αριθμοί που συγκριτικά δε σφάλλουν και καταθέτουν κάπως ποιο αντικειμενικά τα στοιχεία σε όλους μας.
Στις μετρήσεις αυτές αξιοσημείωτη ήταν η σταθερότητα των συνθηκών που επικρατούσαν στα αυγά που βρίσκονταν κάτω από την κανάρα. Έφτασα κάποιες στιγμές στο σημείο να ανησυχώ για την καλή λειτουργία των ψηφιακών οργάνων που χρησιμοποιούσα.
Μερικές λοιπόν παρατηρήσεις!
- Η υγρασία που μας ενδιαφέρει κατά τη διάρκεια της επώασης ήταν 55-65% (απίθανα τέλειες συνθήκες).
- Στις περιπτώσεις που κλωσούσαν ομοιώματα ακόμη και μετά την 15η μέρα οι συνθήκες αυτές δεν άλλαξαν.
- Στη φωλιά παρατηρήθηκε αύξηση της υγρασίας που έφτασε από 68 μέχρι και 73% το βράδυ της παραμονής της εκκόλαψης των αυγών!!!
Κι εδώ για μια ακόμη φορά η φύση μας δείχνει το μεγαλείο της ακριβώς τη στιγμή που πρέπει. Η "επικοινωνία" της μητέρας με το έμβρυο μέσα στο αυγό είναι συνεχής κυρίως με δονήσεις, ενώ τις τελευταίες ώρες περιλαμβάνει και ήχους που ασφαλώς σηματοδοτούν και το έναυσμα της εξωτερικής βοήθειας. Πρόκειται για ένα "τσιπ" που βγαίνει από το αυγό.
Με "μηχανισμό" που δύσκολα εξηγείται, οι κλώσες ανεβάζουν την υγρασία στα επίπεδα που από τη φύση πρέπει να υπάρχουν για να βοηθήσουν τα μικρά τους να έρθουν στον κόσμο μας.
Πως μπορούμε να βοηθήσουμε.
Εύλογα δημιουργείται η απορία.
Πως θα μπορούσαμε εμείς να βοηθήσουμε την κλώσα σε αυτό τον αγώνα της;
Η υποχρέωση του εκτροφέα σχετικά με την υγρασία στο χώρο εκτροφής είναι να προσπαθεί να κάνει αναπαραγωγή όταν η υγρασία είναι σε φυσιολογικά επίπεδα, για να μην καταπονείται ο οργανισμός τους μαχόμενος κόντρα σ' αυτή.
Η τεχνολογία βοηθά και τα πράγματα γίνονται εύκολα στους κλειστούς χώρους εκτροφής αν ασφαλώς χρησιμοποιούνται κλιματιστικές μονάδες και υγραντήρες, ενώ δυσκολεύουν απίθανα αν χρησιμοποιούνται συσκευές θέρμανσης που "ξηραίνουν" την ατμόσφαιρα. Ταυτόχρονα μια μπανιέρα με νερό την παραμονή της εκκόλαψης θα δώσει την παραπάνω υγρασία στα αυγά μέσω των φτερών της μητέρας που πιθανότατα θα την χρησιμοποιήσει.
Το μπάνιο για πολλούς εκτροφείς δεν απουσιάζει και κατά την περίοδο επώασης κόντρα σε "προκαταλήψεις" που χρόνια υπάρχουν για το "ξεπύρωμα" της κλώσας.
Για τις εκτροφές που βρίσκονται στο περιβάλλον η βοήθεια όμως είναι περισσότερο δύσκολη. Στην ουσία όλα αρχίζουν και σταματούν στις συνθήκες που επικρατούν ανά περιοχή, εποχή και κλίμα.
Τα προβλήματα ελαχιστοποιούνται αν περιορίσουμε την αναπαραγωγή μας στους μήνες που η φύση την έχει ορίσει ως αναπαραγωγικούς και οι συνθήκες είναι περισσότερο κατάλληλες.
Λάθη και παρανοήσεις.
Η αύξηση της υγρασίας σε ένα χώρο μπορεί να γίνει μόνο με την προσθήκη υδρατμών που προέρχονται κυρίως από εξάτμιση νερού.
Πολλές όμως φορές υπάρχει σχετική παρανόηση γιατί τα επιθυμητά αλλά πολύ ψηλά ποσοστά υγρασίας που απαιτεί η αναπαραγωγή η εξάτμιση του νερού με φυσικό τρόπο είναι περιορισμένη έως ανύπαρκτη, γιατί σε μια ατμόσφαιρα που είναι σχεδόν κορεσμένη* προσπαθούμε εμείς να προσθέσουμε υγρασία με εξάτμιση που εκ των πραγμάτων είναι αδύνατη.
Οι βρεγμένες πετσέτες και τα δοχεία με νερό κοντά στους κλωβούς αναπαραγωγής στην πραγματικότητα δεν μπορούν να προσφέρουν παρά απείρως ελάχιστα στην αύξηση της υγρασίας του χώρου κοντά στη φωλιά.
Αντίθετα ένα βρεγμένο πανί πάνω σε ροή αέρα προσφέρει πολύ περισσότερα μια και συντελείτε εξάτμιση με "βίαιο" τρόπο. Εξάτμιση και συνεπώς αύξηση της υγρασία μπορούμε να έχουμε και με το βρασμό νερού σε σκεύος κοντά στο χώρο που μας ενδιαφέρει.
Όμως και οι δύο τρόποι δίνουν λύση εξαιρετικά προσωρινή μια και οι επιπρόσθετοι υδρατμοί θα συμπυκνωθούν σύντομα όταν ο αέρας έρθει σε επαφή με τις ψυχρότερες επιφάνειες του χώρου μας όπως υαλοπίνακες, μεταλλικές επιφάνειες κλπ.
Ομοίως και το ψέκασμα των αυγών με νερό ενώ προσφέρει άμεσα περισσότερη υγρασία στη φωλιά, εντούτοις μακροπρόθεσμα γίνεται θανάσιμη παγίδα επειδή το υλικό της φωλιάς απορροφά μεγάλο μέρος της υγρασίας και με τη ζέστη από τη μητέρα γίνεται εστία ανάπτυξης βακτηριδίων, μυκήτων κλπ με τραγικές τις περισσότερες φορές συνέπειες για τα έμβρυα.
Νομοθεσία εκτροφής, πηγή, πηγή