Ωοσκόπηση - Να αφαιρέσω τ' αυγά από τη φωλιά;
Εισαγωγικά στοιχεία
Η αναπαραγωγική περίοδος των καναρινιών (και όχι μόνο) σηματοδοτείται από την έναρξη της αναπαραγωγικής προδιάθεσης των πουλιών, το χτίσιμο και την ολοκλήρωση της φωλιάς, τη γέννηση των αυγών, την επώασή τους για τουλάχιστο 13-14 μέρες και στο τέλος την εκκόλαψη των νεοσσών και την εμφάνισή τους στον κόσμο μας.
Είναι μια από τις ομορφότερες εμπειρίες και μόνο όσοι τη βιώσουν μπορούν να την εκτιμήσουν.
Αυτό όμως που πολλές φορές έχει τεθεί σε αμφισβήτηση και επιφέρει συνήθως εσφαλμένες εκτροφικές ενέργειες είναι η γονιμότητα των αυγών που επωάζονται στη φωλιά. Η ένταση που νοιώθει ο εκτροφέας και η αγωνία του για την κατάστασή των αυγών είναι μεγάλη, έκδηλη και σε καμία περίπτωση μειούμενη. Δεν σας κρύβω πως μετά από αρκετές δεκαετίες εκτοφικών προσπαθειών αισθάνομαι την ίδια αγωνία με αυτή των εφηβικών μου χρόνων.
Στις περιπτώσεις μάλιστα που από το αποτέλεσμα είναι "κρίσιμο" και γίνεται προσπάθεια να διαιωνιστούν σπάνια ή δύσκολα γενετικά χαρακτηριστικά, τότε αυτή η αγωνία είναι μεγαλύτερη με κάποιο εφησυχασμό την ημέρα της ωοσκόπησης αλλά υπάρχει η κορύφωση όπως είναι αναμενόμενο μέχρι την ημέρα πολυπόθητης εκκόλαψης.
Σχετικά με την ωοσκόπηση των αυγών
Τόσο η ενημέρωση από το διαδίκτυο, όσο και η διάχυση των πληροφοριών γύρω από την υπόθεση της ωοσκόπησης μας έχει «λύσει» κατά κάποιο τρόπο τα χέρια. Λίγο πολύ, όλοι έχουμε τη δυνατότητα μέσω ενός φακού με φωτολυχνία led να διαπιστώσουμε αν έχουμε επιτυχία στην προσπάθειά μας, αν υπάρχει δηλαδή ζωή μέσα στο αυγό ή αν όλες αυτές οι προσδοκίες μας θα αποβούν άκαρπες και θα μας "φέρει" απογοήτευση.
Αν λοιπόν διαθέτουμε τον εξαιρετικά χαμηλού κόστους εξοπλισμό που υπερνικά το λεπτό κέλυφος του αυγού των πτηνών και μας επιτρέπει στο ημίφως έστω και ως ημιφανή να έχουμε κάποια εικόνα από το εσωτερικό του.
Αν τ' αυγά βρίσκονται στην 6-7 ημέρα επώασης και δεν έχουν γονιμοποιηθεί αυτό που βλέπουμε είναι σαν το αυγό αριστερά της φωτογραφίας που ακολουθεί και αν είναι γονιμοποιημένο θα δείχνει κάπως πιο σκοτεινό στο μεγαλύτερο μέρος του όπως περίπου αυτό που βρίσκεται στα δεξιά.
Για να έχουμε ολοκληρωμένη εικόνα στο τι ακριβώς περιμένουμε να δούμε ανάλογα με το χρονικό στάδιο επώασης αν όλα κυλούν φυσιολογικά και τα αυγά είναι γονιμοποιημένα, μπορούμε να ανατρέξουμε στη φωτογραφία που ακολουθεί και που εκεί μπορούμε να δούμε σχηματικά την εξέλιξη της επώασης ανά ημέρα για τα αυγά των καναρινιών μας.
Από αυτές τις φωτογραφίες είναι φανερό πως ασφαλή εικόνα για την κατάσταση των αυγών θα έχουμε μετά την 5-6 ημέρα επώασης και συνεπώς συνίσταται να κάνουμε την ωοσκόπηση μια βδομάδα περίπου από την ημέρα που επιστρέψαμε τα αυγά. Την ημέρα που εκτροφικά σηματοδοτεί την έναρξη της επώασης ή τουλάχιστο όπως θα δούμε στη συνέχεια την ημέρα που εμείς πιστεύουμε πως ξεκινά.
Αν βιαστούμε και δοκιμάσουμε νωρίτερα αυξάνει πολύ ο κίνδυνος να έχουμε εσφαλμένη εικόνα από την κατάσταση των αυγών, κάτι που πιθανόν να μας οδηγήσει και σε λάθος ενέργειες.
Υπάρχουν εξαιρέσεις στην ωοσκόπηση;
Όλα τα παραπάνω βρίσκουν εφαρμογή στις περισσότερες των περιπτώσεων, χωρίς όμως να αποφεύγονται οι διαφοροποιήσεις. Είναι αποκλίσεις που πιστοποιούν πως στους ζωντανούς οργανισμούς δεν μπορεί να υπάρχουν κανόνες και τα πουλιά ως αυτόνομοι οργανισμοί και χαρακτήρες ξεφεύγουν από τα "λογικά" και συμπεριφέρονται εντελώς ανεξάρτητα και διαφορετικά, ακόμη και μη αναμενόμενα.
Αφορμή για τα παραπάνω στάθηκε ένα τυχαίο γεγονός που παρατηρήθηκε στην εκτροφή μου και είχε ως αποτέλεσμα την διαφοροποίηση της σκέψης μου και της εκτροφικής αντιμετώπισης της "φωλιάς και των αυγών" που εμπεριέχονται σ' αυτή.
Στην αναπαραγωγική περίοδο του 2008 σε μια φωλιά λευκών λιποχρωμικών λοφιοφόρων καναρινιών το αποτέλεσμα της ωοσκόπησης που έκανα την έκτη μέρα, ήταν αρνητικό, παρότι οι συμπεριφορά του ζευγαριού πιστοποιούσε το αντίθετο. Κι ενώ είχα πρόθεση αρχικά να απομακρύνω τα αυγά και να αφαιρέσω τη φωλιά απ' τον κλωβό, εντούτοις λόγω φόρτου εργασίας το αμέλησα.
Όταν μετά από 2-3 μέρες ξεκίνησα τον καθαρισμό επανήλθε στη μνήμη μου και ευτυχώς πριν ενεργήσω έκανα επανέλεγχο και "ως εκ θαύματος" τα άσπερμα αυγά παρουσιάστηκαν γονιμοποιημένα.
Όπως γίνεται αντιληπτό ακολούθησε και η εκκόλαψη των αυγών με τρεις μέρες καθυστέρηση από την αρχικά προβλεπόμενη.
Ως γεγονός με προβλημάτισε και έγινα περισσότερο προσεκτικός σε όλη την εκτροφή μου, χωρίς αρχικά να μπορώ να αιτιολογήσω το γεγονός, αλλά με εξαιρετικά μεγάλη επιφυλακτικότητα στην αντιμετώπιση της φωλιάς. Όταν μάλιστα παρουσιάστηκαν μερικές μέρες αργότερα δύο παρόμοια περιστατικά, θορυβήθηκα.
Καταλαβαίνετε την ανησυχία μου για περιστατικά που ως εκείνη τη στιγμή δεν είχα τεκμηριωμένες αιτιολογήσεις ή τέλος πάντων απλές δικαιολογίες που να στέκουν.
Την αρχική άγνοια για το πότε και πως παρουσιάζονται αυτές οι εξαιρέσεις και στη συνέχεια την απορία για το ποιες περιπτώσεις τα προαναφερθέντα για την ωοσκόπηση δεν έχουν εφαρμογή, τις διαδέχτηκαν ο προβληματισμός για το ποιες αιτίες δημιουργούν αυτές τις διαφοροποιήσεις, η επιφυλακτικότητα στο τι πρέπει να κάνω ως εκτροφέας και κυρίως το "μαύρο σκοτάδι" για το πως μπορώ να τις προβλέψω.
Εδώ πολύτιμη βοήθεια προσέφεραν φίλοι εκτροφείς που με εύλογη απορία άκουσαν να μιλώ για τα περιστατικά, συζήτησαν μαζί μου και μέσα από το διάλογο και σε βάθος χρόνου φτάσαμε στα λογικά συμπεράσματα που στη συνέχεια θα παραθέσω.
Οι εκτροφικές προσπάθειες των χρόνων που ακολούθησαν έφεραν κι άλλες παρόμοιες περιπτώσεις με τις ίδιες πάνω κάτω χρονικές αποκλίσεις και σύμφωνα με το αρχείο μου είναι κατά μέσο όρο περισσότερες από τέσσερις.
Το σφάλμα στην ωοσκόπηση και τα αίτια που το προκαλούν.
Σφάλμα στην ωοσκόπηση μπορεί να προκληθεί αποκλειστικά και μόνο από τον εκτροφέα και την ερμηνεία των όσων βλέπει κατά τη διάρκειά της.
Σφάλμα επίσης μπορεί να προκύψει αν κάνουμε νωρίτερα την προσπάθεια μια και οι λεπτομέρειες που κάνουν τη διαφορά είναι εξαιρετικά δυσδιάκριτες.
Μια "ασφαλή" σε αποτέλεσμα ωοσκόπηση θα έχουμε έξι με επτά μέρες όπως προαναφέρθηκε από την ημέρα έναρξης της επώασης των αυγών.
Η ημέρα όμως έναρξης της επώασης δε συμπίπτει πάντα χρονικά με την ημέρα που επιστρέφουμε εμείς τα αυγά στη φωλιά ή βλέπουμε την κανάρα να κάθεται σ' αυτά και από 'δω ξεκινούν τα λάθη.
Κι ο λόγος είναι απλός.
Σε κάποιες περιπτώσεις η κανάρα απλά κάθεται πάνω στα αυγά και τα συντηρεί μέχρι τη στιγμή που η ίδια θα αποφασίσει να ξεκινήσει την επώαση κανονικά, να "ανεβάσει" τις θερμοκρασίες που πρέπει στη φωλιά και να σηματοδοτήσει μ' αυτό τον τρόπο και την έναρξη της αντίστροφης μέτρησης για την τελική ημέρα εκκόλαψης.
Αυτό συμβαίνει σε πρωτότοκα θηλυκά καναρίνια (πρώτη ωοτοκία στη ζωή τους) και σε αναπαραγωγικές προσπάθειες που θα τις χαρακτηρίζαμε πρώιμες.
Έτσι λοιπόν παρατηρούνται καθυστερήσεις 2-3 ημερών και στην εκκόλαψη των αυγών εντείνοντας περισσότερο και τη δική μας αγωνία.
Αφορμή για την συγγραφή των παραπάνω στάθηκε μια πρόσφατη περίπτωση εκκόλαψης νεοσσών με καθυστέρηση πέντε ημερών από την προβλεπόμενη. Οι καταγραφές που υπάρχουν στις δύο όψεις της καρτέλας από τη φωλιά του επίμαχου ζευγαριού, δίνουν τροφή για σκέψεις στις προσωπικές επιλογές του καθένα από δω και πέρα.
Είναι μια συμπεριφορά που σίγουρα θα μας οδηγούσε στο λάθος να απομακρύνουμε τα αυγά και τη φωλιά μια και οι κρίσεις μας για την γονιμότητά τους σε κάθε περίπτωση θα ήταν εσφαλμένες.
Ποιος άλλωστε μπορεί να προβλέψει πέντε μέρες καθυστέρηση στην εκκόλαψη;
Ποιος θα κρατούσε μια φωλιά που τα αυγά της ακόμη τη δέκατη ή ενδέκατη μέρα "επώασης" θα έκρυβαν πολύ τόσο καλά την ύπαρξη της ζωής μέσα σ' αυτά;
Πως μπορούμε να προβλέψουμε την καθυστέρηση επώασης;
Η παρατήρηση της συμπεριφοράς των πουλιών και η σιγουριά και η εμπιστοσύνη για την αποτελεσματικότητά τους είναι το μοναδικό αντίμετρο που έχουμε και μπορούμε να αντιπαραθέσουμε ως λύση στο παραπάνω πρόβλημα, συνεπικουρούμενο φυσικά από την καρτερικότητα και την απαραίτητη εκτροφική υπομονή.
Τα θηλυκά καναρίνια που τελικά θα "καθυστερήσουν" την επώαση και κατά συνέπεια και την εκκόλαψη των αυγών τους, παρουσιάζουν αρχικά μια "ανήσυχη" συμπεριφορά στην φωλιά με τακτικές εξόδους, με συνεχής και απότομες περιστροφές μέσα σ' αυτή, ακόμη και με αποχή από την επώαση κατά τη διάρκεια της νύχτας.
Στο αρχείο μου υπάρχουν καταγραφές για περιπτώσεις θηλυκών που δεν έμεναν στη φωλιά τη νύχτα παρά μόνο τη μέρα. Μάλιστα σε κάποιες περιπτώσεις έμειναν στη φωλιά το βράδυ αφού ολοκλήρωσαν την ωοτοκία τους την πέμπτη ή ακόμη και την έκτη μέρα από το πρώτο τους αυγό.
Ταυτόχρονα η μελέτη των περιστατικών από το αρχείο μου έδειξε πως:
1. Οι περιπτώσεις αφορούν την πρώτη γέννα της χρονιάς.
2. Οι περιπτώσεις αφορούν πρωτότοκα θηλυκά (πρώτη γέννα στη ζωή τους).
3. Όλες οι περιπτώσεις είχαν στη συνέχεια φυσιολογική εξέλιξη για τους νεοσσούς.
4. Ποτέ κανένα θηλυκό δεν επανέλαβε αυτή τη συμπεριφορά την ίδια ή τις επόμενες χρονιές.
5. Δεν υπάρχει καμία συγγένεια στα θηλυκά των περιστατικών αυτών.
Τα παραπάνω είναι εύκολο να παρατηρηθούν ακόμη και από αρχάριους εκτροφείς καναρινιών.
Υπάρχουν ασφαλώς και άλλες "λεπτομέρειες" που μόνο ένας έμπειρος εκτροφέας μπορεί να "διαβάσει" και που μας δείχνουν το θηλυκό που δε θα ακολουθήσει τα συνήθη και θα αποκλίνει από αυτά. Είναι όμως λεπτομέρειες που κατά τη γνώμη μου ξεφεύγουν από τους στόχους αυτού του άρθρου και ασφαλώς δε θέλω να επεκταθώ.
Τι κάνουμε μετά την ωοσκόπηση;
Κατά τη γνώμη μου η ωοσκόπηση τείνει να γίνει απαραίτητη στην αναπαραγωγική διαδικασία κάθε επιπέδου γιατί διασφαλίζει ή πιο καλά περιορίζει τα "λάθη ανασφάλειας", άγνοιας και βιασύνης που μπορεί να γίνουν από τον εκτροφέα κατά το χρόνο αναμονής της εκκόλαψης. Δεν είναι λίγες οι περιπτώσει που κάποιος βιαστικός θα "πιέσει" τα αυγά για να δει αν υπάρχει ζωή μέσα τους, θα τα απομακρύνει γιατί έχουν καθυστερήσει μια δυο μέρες να βγουν και ένα σωρό λάθη που θα τα αποφεύγαμε αν με κάποιο τρόπο υπήρχε η διαβεβαίωση για τη φυσιολογική πορεία των εμβρύων μέσα στ' αυγά.
Και επειδή οι ψηφιακές συσκευές που επιτρέπουν τον απόλυτο έλεγχο της κατάστασης του εμβρύου μέσα στο αυγό μετρώντας ακόμη και τους καρδιακούς παλμούς, είναι ιδιαίτερα ακριβές και ξεφεύγουν από τα ερασιτεχνικά επίπεδα της εκτροφής που συζητάμε, μπορούμε να ακολουθήσουμε μερικούς κανόνες που σε κάθε περίπτωση θα αποτρέψουν το λάθος.
1. Εφαρμόζουμε την ωοσκόπηση την 6-7 ημέρα επώασης αλλά σε περίπτωση αρνητικού αποτελέσματος κάνουμε επανέλεγχο 2-3 μέρες αργότερα.
2. Παρατηρούμε τη συμπεριφορά του θηλυκού κυρίως στις πρώτες μέρες χωρίς όμως να το ενοχλούμε.
3. Δεν απομακρύνουμε τα αυγά από τη φωλιά αν δεν είμαστε σίγουροι για την ασπερμία τους που θα είναι ορατή μόνο μετά τη 10η μέρα επώασης. Έτσι ή αλλιώς δεν πρόκειται να επισπεύσουμε την επόμενη ωοτοκία του θηλυκού.