Ο κανιβαλισμός στα πουλιά συντροφιάς

2017-08-12 21:35

Εισαγωγή
Η ονομασία κανίβαλος αποδόθηκε από τους Ισπανούς θαλασσοπόρους στους ανθρωποφάγους της Καραϊβικής. Ξεκίνησε δηλαδή ως Caribal που σημαίνει Καραϊβικός για να καταλήξει ως Cannibal στον σύγχρονο άνθρωπο.
Σημαντικό είναι να θυμηθούμε πως ακόμη και στην ελληνική μυθολογία υπάρχει καταγραφή κανιβαλισμού όπως αυτή του Κρόνου που έτρωγε τα παιδιά του. 

Στο "χαριτωμένο" και γλαφυρό τραγουδάκι "ήταν ένα μικρό καράβι" σε μετάφραση του "il etait un petit navire" και ιδιαίτερα στο στίχο "και τότε βάλανε τον κλήρο, να δούνε ποιος θα φαγωθεί" παρουσιάζεται ένα περιστατικό κανιβαλισμού ανθρώπων.

Τελευταίο και μεγάλο περιστατικό κανιβαλισμού ήταν το αεροπορικό ατύχημα της ομάδας ράγκμπι το 1972 που οι 33 αρχικά επιζήσαντες επιβίωσαν για δύο μήνες (πως άραγε?), σε υψόμετρο 3.300 μέτρα στις Άνδεις.
Επί της ουσίας και πέρα από την όποια ετοιμολογία της λέξεως ο κανιβαλισμός είναι μια "ιδιοτροπία" που παρουσιάζεται σε όλα τα όντα της γης, μπορεί να εμφανιστεί κάτω από πολλές συνθήκες και δεν συνοδεύεται πάντα από την πείνα, την ασιτία και γενικά από το δυνατό ένστικτο της αυτοσυντήρησης.
Με λίγα λόγια ως κανιβαλισμός χαρακτηρίζεται η σίτιση των όντων με ιστούς, δέρμα, φτερά κλπ, που ανήκουν σε άτομα του είδους τους.
Πιθανόν να μας στεναχωρεί, όμως ο κανιβαλισμός υπάρχει (και) στα πτηνά συντροφιάς και όσο στρέφουμε το κεφάλι μας κοιτώντας αλλού ή απλά αδιαφορούμε για το πρόβλημα τόσο περισσότερο αυτό δε θα βρίσκει λύσεις και θα διαιωνίζεται.

Μορφές κανιβαλισμού στα πτηνά συντροφιάς

Ο κανιβαλισμός στα οικόσιτα πτηνά, ειδικά όταν αυτά είναι παμφάγα όπως για παράδειγμα οι κότες, είναι συχνό φαινόμενο. Στα πτηνά συντροφιάς μπορεί να υπάρχουν λίγες καταγραφές μια και παρατηρείται σπάνια αλλά υπάρχει και πιθανόν να τον συναντήσουμε ακόμη και στις πιο καλά οργανωμένες εκτροφικές μονάδες αν παρατηρήσουμε τα σημάδια του.
Πριν αναπτύξουμε τους λόγους που πιθανόν να συμβάλουν στην εμφάνιση κανιβαλισμού στα οικόσιτα πτηνά, τον τρόπο ανίχνευσής του όπως και τον τρόπο αντιμετώπισή του, καλό θα είναι να μάθουμε ή να θυμηθούμε τις μορφές του και να τις κατηγοριοποιήσουμε ώστε να μπορούμε να αναζητήσουμε και την ενδεικνυόμενη κατά περίπτωση λύση.
Ο όρος κανιβαλισμός δεν συνδυάζεται απαραίτητα με το θάνατο του θύματος αλλά με τον τραυματισμός του, τον μερικό ακρωτηριασμό του ή ακόμη και σε λιγότερο "αιματηρές" καταστάσεις όπως η πτεροφαγία.
Κάποιες από τις μορφές του κανιβαλισμού που εμφανίζεται στις εκτροφές των πτηνών είναι:

 

1. Κανιβαλισμός των αυγών στη φωλιά αναπαραγωγής. Ο κανιβαλισμός στα εκτρεφόμενα πτηνά μπορεί να παρουσιαστεί στη φωλιά με τη βρώση συνήθως όλων των αυγών της φωλιάς από τους γονείς, ακόμη και αν στο εσωτερικό τους έχει αρχίσει η ανάπτυξη των εμβρύων. Είναι ένα φαινόμενο που εύκολα θα διαπιστωθεί μια και τα αυγά συνήθως εξαφανίζονται το ένα μετά το άλλο και όχι μόνο στην πρώτη προσπάθεια φωλιάσματος αλλά και στις επόμενες που πιθανά θα ακολουθήσουν. Εδώ θα πρέπει να διαχωρίσουμε την περίπτωση του αυγού που από διάφορες αιτίες καταστράφηκε και απαιτείται ο καθαρισμός και η απομάκρυνση των υπολειμμάτων του, προκειμένου να μην καταστραφούν τα υπόλοιπα αυγά της φωλιάς. Σε αυτή την περίπτωση το θηλυκό απομακρύνει τα επικίνδυνα για τα υπόλοιπα αυγά και τη φωλιά απομεινάρια τρώγοντάς τα, αφού μόνο έτσι μπορεί να την διατηρήσει καθαρή. Επίσης εξαίρεση αποτελούν και οι επιθέσεις των γεννητόρων στα αυγά ή τους νεοσσούς της φωλιάς που αρκετά σπάνια παρουσιάζονται στα κοινόβια (κλούβες). Είναι οι περιπτώσει που δεύτερο αρσενικό θέλει να ζευγαρώσει με το θηλυκό που κλωσά τα αυγά που προέρχονται από άλλο αρσενικό. Αυτό μπορεί να συμβεί αν το δεύτερο κυριαρχήσει είτε ύστερα από μάχη είτε μετά το θάνατο του αρχικού γεννήτορα αρσενικού. Ακόμη όμως και σ' αυτές τις σπάνιες περιπτώσεις θα υπάρξει βανδαλισμός και όχι "εξαφάνιση" των θυμάτων της επίθεσης.
2. Κανιβαλισμός στους νεοσσούς της φωλιάς. Υπάρχουν ευτυχώς λίγες περιπτώσεις που συνήθως το θηλυκό αμέσως μετά τον καθαρισμό του κελύφους των αυγών που μόλις εκκολάφτηκαν, συνεχίζει παρασυρόμενο ίσως να "τρώει" τμήματα από τα δάχτυλα των ποδιών, του ράμφους ή των ακροπτερύγων των νεοσσών, καθιστώντας τα ανάπηρα εφ' όρου ζωής. Είναι κατά τη γνώμη μου η χειρότερη μορφή κανιβαλισμού μια και τα αποτελέσματα θα γίνουν ορατά μετά την πρώτη εβδομάδα και είναι πάντα αργά για να βοηθήσουμε με οποιοδήποτε τρόπο. Αν οι ακρωτηριασμοί είναι μεγάλοι σε έκταση τότε πολύ πιθανόν τα μικρά να πεθάνουν στα επόμενα στάδια ανάπτυξης, ενώ αν καταφέρουν να επιζήσουν θα παραμένουν "σημαδεμένα" για όλη τους τη ζωή.  Επίσης οι επιθέσεις σε νεοσσούς με μεγαλύτερη ηλικία είναι κι αυτές παρατηρημένες ευτυχώς το ίδιο σπάνια μια και τα πουλιά με τέτοιες "αποκλίσεις" λίγο πολύ απουσιάζουν πλέον από τις εκτροφές. Συνήθως η επίθεση εστιάζεται στα μαλακά μέρη της κοιλιάς του θανόντα τελικά νεοσσού. Κι εδώ πάλι δε θα πρέπει να συγχέουμε τις περιπτώσεις που η μητέρα προσπαθεί να απομακρύνει από τη φωλιά το νεκρό νεοσσό προκειμένου να αποτρέψει την μόλυνση και τον θάνατο των άλλων μικρών από την αποσύνθεσή του. Και είναι εύκολο αυτό να διαπιστωθεί γιατί στην επίθεση σε ζωντανό νεοσσό υπάρχουν πολλά σημεία μέσα στη φωλιά με αίμα από τις πληγές του νεοσσού θύματος. 
3. Φαινόμενα κανιβαλισμού στους κλωβούς - κλούβες πτήσης. Η ιεραρχία που αναπτύσσεται μέσα σε ένα κοινόβιο πουλιών που ζει σε μια κλούβα πτήσης (aviary) είναι εξαιρετικά πολύπλοκη, πιθανόν να χρειάζεται ειδική ανάπτυξη και σίγουρα είναι πολύ δύσκολο να αναπτυχθεί σε λίγες γραμμές. Για τις ανάγκες του άρθρου όμως κάποια από αυτά καλό είναι να επισημανθούν όσο πιο απλά γίνεται. Σε κάθε κοινόβιο υπάρχει ιεραρχία. Δηλαδή υπάρχει ο αρχηγός, οι υπαρχηγοί και γενικά η κατάταξη του κάθε πουλιού σε αποσαφηνισμένη θέση μέσα εκεί. Η θέση αυτή στην ιεραρχία στο κοινόβιο, εδραιώνεται και συντηρείται μόνο μέσα από τη διαδικασία της καθημερινής μάχης με τα άλλα μέλη και πιθανούς διεκδικητές. Συνεπώς το δυνατότερο και ισχυρότερο πουλί θα "στέκεται" ψηλά στην ιεραρχία της κλούβας θα τρέφεται πάντα πρώτο και πολύ καλά, ενώ το πιο αδύναμο θα βρίσκεται συνεχώς στα χαμηλότερα της ιεραρχίας θα τρέφεται με τα περισσεύματα της τροφής όταν φυσικά του επιτραπεί. Με βάση τα παραπάνω αν στην κλούβα πτήσης υπάρχει μεγαλύτερος αριθμός πτηνών από το θεωρητικά σωστό τότε σίγουρα τα κατώτερης ιεραρχίας πουλιά υποσιτίζονται, εξασθενίζουν και αν δεν ληφθούν μέτρα χάνουν τελικά τη ζωή τους. Αν ο αριθμός πουλιών είναι σωστός και η τροφή αρκετή για να καλύψει τα πτηνά, δεν θα υπάρχουν περαιτέρω αρνητικές συνέπειες από τη συνύπαρξη.
4. Κανιβαλισμός από την κοινοβιακή συνύπαρξη των πουλιών. Μέσα όμως από αυτές τις μάχες υπάρχουν και κάποιοι μικροτραυματισμοί που αν δεν προσεχθούν μπορεί να γίνουν αφορμή για τάσεις εξαιρετικά ανεπιθύμητες μέσα σε μια τέτοια εκτροφή. Λίγο η απρόσεκτη διατροφή, λίγο οι πιθανές ελλείψεις των πτηνών μέσα στους μεγάλους και πολυπληθείς κλωβούς, λίγο η κατώτερη θέση στην ιεραρχία κάποιου πτηνού, λίγο ένα μικρό ατύχημα που θα "ματώσεις" κάποιο φτερό μπορεί να οδηγήσουν ολόκληρο το "κοινόβιο" σε κανιβαλισμό. Το αίμα από ένα φτερό που θα τραβηχτεί για παράδειγμα την κατάλληλη στιγμή κατά την περίοδο της πτεροφυίας που ακολουθεί την πτερόρροια, γίνεται σε κάποιες περιπτώσεις έναυσμα για αλυσιδωτές επιθέσεις ακόμη κι από περιέργεια από τα πουλιά του κοπαδιού. Συνέπεια των παραπάνω είναι να μεγαλώσει η "πληγή" και η αιμορραγία στο πουλί που αν δεν βοηθηθεί εγκαίρως ως περιστατικό και να τύχει της δέουσας προσοχής από τον εκτροφέα.
5. Ο κανιβαλισμός στους κλωβούς εκγύμνασης. Το ίδιο μπορεί να συμβεί και σε μικρότερα κοινόβια όπως για παράδειγμα στους κλωβούς εκγύμνασης και ηρεμίας που υπάρχουν σε πολλές εκτροφές και εκτροφεία. Αν και προτείνονται ως καλύτεροι χώροι εκγύμνασης και ανάπτυξης των πτηνών μας εντούτοις μπορεί να αποδειχτούν το ίδιο καταστροφικοί με τα μεγάλα κοινόβια, αν μάλιστα υπάρχουν οι ίδιες διατροφικές ελλείψεις, από εσφαλμένη τροφοδοσία όπως και από τη ρουτίνα που απορρέει από τη μονοτονία ενός κλωβού με περιορισμένα ενδιαφέροντα για τα πουλιά. Ακόμη και για μια θέση κουρνιάσματος μπορεί να προκληθούν επικοί καβγάδες και αδιάκοπο bulling από το ισχυρότερο προς το ασθενέστερο πτηνό με τις προαναφερθείσες επιπτώσεις.
6. Μάδημα των φτερών - πτεροφαγία. Έχει παρατηρηθεί πως κυρίως στις μεγάλες και υπεράριθμα κατοικημένες κλούβες "μαδήματα" φτερών, τσιμπήματα σε ματωμένες περιοχές κυρίως της πλάτης από τα πουλιά θήτες προς το θύμα τους που στην καλύτερη υποφέρει από τις αυτές τις επιθέσεις ενώ τη χειρότερη μπορεί να χάσει τη ζωή του. Ιδιαίτερα την εποχή της πτερόρροιας, οι θύλακες των νέων φτερών των πτηνών είναι κυριολεκτικά γεμάτοι με αίμα και το τράβηγμα του φτερού σε αυτή τη φάση ισοδυναμεί με μεγάλη αιμορραγία. Αρκετά πουλιά θα "επιτεθούν" στην πληγή και θα επιδεινώσουν την κατάσταση. Αν μάλιστα ξεκινήσει, δύσκολα αποτρέπεται και σε κάποια πτηνά (κότες - ορτύκια κλπ) συνεχίζεται με ολοκληρωτικό κανιβαλισμό της σάρκας από το πτηνό. Η απομάκρυνση του πτηνού "θύματος" είναι επιβεβλημένη. Ο καθαρισμός της παθούσας περιοχής με αντισηπτικό και μια αγωγή με αντιβίωση ίσως κριθεί από το γιατρό απαραίτητη προκειμένου να αποφύγουμε τα χειρότερα. Εδώ θα πρέπει να επισημανθεί πως δεν συμπεριλαμβάνεται η αυτό-πτεροφαγία που παρατηρείται στους παπαγάλους και έχουν πολύ πιο σύνθετες πηγές προέλευσης.

Αιτίες που μπορεί να προκαλέσουν κανιβαλισμό

Συνοψίζοντας θα προσπαθήσω να καταγράψω τις πιθανές αιτίες που μπορεί να προκαλέσουν κανιβαλισμό στα πουλιά συντροφιάς ελπίζοντας πως μέσα από τη συζήτηση την εξέλιξη και την πρόοδο στην εκτροφή θα διανθιστούν και θα αναθεωρηθούν τα "κακώς κείμενα".
Η συμμετοχή των πτηνών στην εμφάνιση των παραπάνω κανιβαλιστικών τάσεων σε μια εκτροφή μπορεί να προέρχεται από:
 

• Τον υπερπληθυσμό - overcrowding. Ο υπερπληθυσμός είναι μια από τις βασικότερες αιτίες για τη δημιουργία κάθε είδους κακών, όπως ασθενειών, λοιμώξεων κλπ., συμπεριλαμβανομένου και του φαινομένου του κανιβαλισμού. Ο αριθμός πουλιών σε κάθε κλωβό θα πρέπει να είναι τέτοιος που να εξασφαλίζει άνεση κινήσεων, ελευθερία πτήσεων και γενικά να μην πιέζει τα πτηνά. Αν υπάρξει φαινόμενο κανιβαλισμού σε κάποιο κοινόβιο εκτός της απαραίτητης απομάκρυνσης των θυμάτων θα πρέπει να γίνει και αραίωση του πληθυσμού στον κλωβό.

• Το μειωμένο αριθμό θέσεων ύπνου - κουρνιάσματος. Στα παραπάνω θα πρέπει να προστεθεί και ο μειωμένος αριθμός κατάλληλων σημείων κουρνιάσματος όπου τα πτηνά θα κοιμηθούν νωρίς το βράδυ. Για τους λιγότερο μυημένους το κούρνιασμα ίσως φαίνεται ήσσονος σημασίας, εντούτοις επειδή πηγάζει από τα αρχέγονα ένστικτα της αυτοσυντήρησης αποτελεί πηγή εξαιρετικά βίαιων επιθέσεων. Το πουλί θα κοιμηθεί ήσυχο μόνο εκεί που αισθάνεται ασφάλεια και αυτή μπορεί να τη νοιώθει μόνο σε ελάχιστα σημεία σε ένα κλωβό. Λύση αποτελεί η χρήση κατάλληλων κοτάναθρων που θα τοποθετηθούν στα σωστά σημεία και στον απαραίτητο αριθμό ώστε να παρέχουν τη στοιχειώδη αλλά απαιτητή ασφάλεια στα πουλιά.

• Την έλλειψη ενδιαφερόντων μέσα στον κλωβό. Τα νεαρά πουλιά που συνήθως αποτελούν τον πληθυσμό ενός κλωβού ανάπτυξης ή πτήσης, όπως όλοι οι "έφηβοι" έχουν προδιάθεση για κάθε είδους παιχνίδι. Αν τα παιχνίδια απουσιάζουν μοιραία περιορίζονται τα ενδιαφέροντα των πουλιών. Έτσι εφευρίσκουν δικά τους παιχνίδια όπως για παράδειγμα το να "παίζουν" με τις ουρές των συγκατοίκων τους και όχι μόνο. Μια ουρά που έχει δεχθεί τέτοια "παιχνίδια" σίγουρα παρουσιάζει άσχημη εικόνα, πιθανόν να βγάζει το πτηνό εκτός εκθέσεων, το κυριότερο όμως είναι πως μπορεί να αποτελέσει αφορμή για ξεκίνημα κανιβαλισμού με το μάτωμα του θύλακα. Ειδικά για τα φτερά οδηγούς (ουρά) όπως και αυτά της πτήσης (φτερούγες) μέσα στο θύλακα υπάρχει αναλογικά πολύ μεγάλη συγκέντρωση αίματος. Υπάρχουν τρόποι και μέσα που μαζί με την εκγύμναση των φτερών στα νέα πουλιά προσφέρουν ταυτόχρονα παιχνίδι. Προσωπικά αναγνωρίζοντας την αξία του παιχνιδιού στα πτηνά της εκτροφής μου, έχω κατασκευάσει "τροχούς" που γυμνάζουν αλλά κυρίως εκτονώνουν την ανάγκη παιχνιδιού στα νεαρά πουλιά.

• Την απουσία ή έλλειψη τροφής. Ένας εξίσου σημαντικός παράγοντας με τις παραπάνω αιτίες για να παρουσιαστούν φαινόμενα κανιβαλισμού σε έναν κλωβό είναι και η έλλειψη τροφής. Με την τροφοδοσία μπορεί ακόμη και ο πιο έμπειρος εκτροφέας να εξαπατηθεί πιστεύοντας πως το σιτηρέσιο είναι αρκετό εν τούτοις να είναι ανεπαρκές. Η παρουσία σπόρων μέσα στα τάγιστρα σίτισης των πουλιών δεν σημαίνει αυτόματα πως είναι και κατάλληλοι για βρώση. Τα πουλιά τρώνε μόνο τους σπόρους που βρίσκονται στην σωστή κατάσταση με την απαραίτητη σκληρότητα ώστε να σπάζουν εύκολα και κυρίως όχι μαλακούς γιατί δεν ανοίγουν. Η υγρασία της ατμόσφαιρας μαλακώνει το τσόφλι του σπόρου και το κάνει ακατάλληλο για τα πουλιά. Αυτά, δοκιμάζουν το σπόρο και όταν δεν τους αρέσει τον πετούν πίσω αφήνοντας το τάγιστρο να μοιάζει "γεμάτο" αλλά με ακατάλληλους σπόρους. Λύση αποτελούν τα φρέσκα μείγματα σπόρων, η τακτική αλλαγή τους στα σκεύη σίτισης και η παρατήρηση του κοπαδιού. Αν ένα σμήνος πουλιών είναι όλη μέρα στα τάγιστρα κάτι ύποπτο συμβαίνει με το μείγμα μας ή γενικά τη σίτιση τους.

• Φτωχό σε ποικιλία σιτηρέσιο με απουσία απαραίτητων συστατικών. Μεγάλη βαρύτητα πρέπει να δοθεί και στην ολοκληρωμένη διατροφή των πτηνών με ποικιλία τροφών που καλύπτουν όλες τις απαιτήσεις του οργανισμόυ των πουλιών που διαφοροποιούνται ανάλογα με την εποχή του έτους. Η πρωτεΐνη είναι απαραίτητη στα πουλιά σχεδόν στις περισσότερες φάσεις της ζωής τους, αλλά υπερκατανάλωση της πρωτεΐνης εκτός από ζημιά στα όργανα του πτηνού μπορεί να επιφέρει και μια περισσότερο επιθετική συμπεριφορά. Πολύτιμες και απαραίτητες είναι και οι φυτικές ίνες από τα φρέσκα χορταρικά όπως γλιστρίδα, ζωχός κλπ οι βιταμίνες σε όλο τα φάσμα τους, τα ιχνοστοιχεία όπως η μεθειονίνη, η λυσίνη κλπ, ακόμη και κάποια ορυκτά. Θα πρέπει συνεπώς να καλύπτονται απόλυτα οι απαιτήσεις των πουλιών ανά περίοδο και γι' αυτό το λόγο θα πρέπει να μελετούνται με σοβαρότητα πριν την τελική επιλογή του εβδομαδιαίου προγράμματος σίτισης.

• Τις συνθήκες στο χώρο εκτροφής. Οι συνθήκες στο χώρο διαμονής των πουλιών παίζουν κι αυτές το ρόλο τους στη δημιουργία των καταστάσεων που έχουν ως αποτέλεσμα την εμφάνιση κάθε μορφής κανιβαλισμού. Συμμετοχή στην αύξηση αυτής της προδιάθεσης μπορεί να έχει:

1. Ο υπερβολικός σε ένταση, σε ημερήσια διάρκεια και σε βάθος χρόνου φωτισμός που στις εσωτερικές εκτροφές αν δεν υπάρχει σύνεση είναι εύκολο να χαθεί ο έλεγχος. Αρκετοί εκτροφείς ξεκινούν νωρίς (ακόμη και στο τέλος του Φθινοπώρου) την αναπαραγωγή των πουλιών ρυθμίζοντας τις συνθήκες στο χώρο εκτροφής τους αφήνοντας όμως τα πτηνά να "χαθούν ορμονικά" από την "παρατεταμένη Άνοιξη". Ένας απορυθμισμένος οργανισμός, που έχει χάσει τις εποχές του χρόνου, εκδηλώνει συμπεριφορές που κάθε άλλο παρά φυσιολογικές θα τις λέγαμε.
2. Η υπερβολική θερμοκρασία στο χώρο εκτροφής, οι απότομες αλλαγές στο περιβάλλον κλπ. Οι υψηλές θερμοκρασίες σε συνδυασμό με το δυνατό φωτισμό δρουν ανασταλτικά στην ηρεμία των πουλιών που κάποια από αυτά παραμένουν συνεχώς σε αναπαραγωγική ορμονική υπερδιέγερση ή μπαίνουν στην εφηβική επίδειξη "ανδρισμού" αν πρόκειται για τα νέα πουλιά της χρονιάς. Αυτό μπορεί να μεταφραστεί σε επιθέσεις προς τα άλλα πουλιά που βιώνουν στο ίδιο χώρο με τις προαναφερθείσες συνέπειες. Όμοια όταν δεν έχουμε τον έλεγχο στο περιβάλλον των πουλιών, υπάρχει κακός εξαερισμός στο χώρο και γενικά στις συνθήκες διαβίωσης που θα τις χαρακτηρίσουμε ως εκτροφικά λάθη.

• Κακές πρακτικές διαχείρισης της εκτροφής. Σε αρκετές περιπτώσεις τα εκτροφικά λάθη και οι λάθος επιλογές έχουν αποτελέσματα που επηρεάζουν πάντα την υγεία του κοπαδιού και γενικά της εκτροφής. Αυτά τα σημαντικά εκτροφικά λάθη μπορεί να είναι:

1. Η ανάμειξη διαφορετικών σε μέγεθος πτηνών στον ίδιο κλωβό όπως μπορεί άνετα να συμβεί σε κάθε εκτροφή με αποτέλεσμα τις επιθέσεις προς τα μικρόσωμα πουλιά.
2. Η συνύπαρξη διαφορετικών χρωματικά πτηνών που θα μπορούσαν εύκολα να στοχοποιηθούν ως "το διαφορετικό" που τελικά θα δεχθεί τις επιθέσεις των υπολοίπων.
3. Η συνύπαρξη διαφορετικών ηλικιακά πουλιών προερχόμενα από διαφορετικές χρονικά εκκολάψεις. Η ηλικιακή διαφορά 40 ή 50 ημερών για μας μπορεί να μοιάζει ελάχιστη για τα πτηνά μας όμως είναι κρίσιμα μεγάλη μια και συνεχώς πιέζονται τα νεότερα που σχεδόν πάντα παραμένουν στα χαμηλά στρώματα της ιεραρχίας.
4. Η εισαγωγή νέων πουλιών στο κοπάδι που αυτόματα ως νεοφερμένα θα δεχτούν τις ομαδικές επιθέσεις των "παλιών".
5. Οι ανατομικές ελλείψεις και οι αναπηρίες σε πουλιά που είτε γεννήθηκαν είτε απέκτησαν κάποιου είδους αναπηρία που αυτόματα θα τα μετατρέψει σε στόχους και θύματα επιθέσεων.
6. Ο μη περιορισμός των πτηνών με "παραβατική" συμπεριφορά που συνήθως αποτελούν πηγή κακού παραδειγματισμού για το υπόλοιπο κοπάδι. Τα πουλιά που στο παρελθόν συμμετείχαν ως δράστες σε περιστατικά κανιβαλισμού θα πρέπει να απομονώνονται από τα υπόλοιπα σε ατομικά κλουβιά.

Σίγουρα μας στεναχωρούν ακόμη και οι σκέψεις τέτοιων συμπεριφορών στα φιλαράκια μας. Για να τις αποφύγουμε όμως θα πρέπει να τις γνωρίζουμε και να τις αντιμετωπίζουμε πριν γίνουν πρόβλημα. 
"Κάλλιον του θεραπεύειν το προλαµβάνειν" όπως μας εντέλει κι ο Ιπποκράτης. 
 

1. https://extension.psu.edu/animals/poultry/small-poultry-flocks/cannibalism
2. https://www.poultrymed.com/Poultrymed/Templates/showpage.asp?DBID=1&LNGID=1&TMID=103&FID=1567
3. https://odikapoulia.gr/κανιβαλισμός-ορτύκια/