Ραγδαία πτερόρροια καναρινιών
Τα φτερά των πουλιών είναι αυτά που τους χαρίζουν την όμορφη εικόνα και πολυχρωμία που όλοι καμαρώνουμε. Ταυτόχρονα τους εξασφαλίζουν την απαραίτητη υγρομόνωση, την πολύτιμη θερμομόνωση, χωρίς φυσικά να αγνοούμε το βασικό ρόλο τους που είναι η εξασφάλιση της πτητικής ικανότητας.
Η κανονική πτερόρροια ή έκδυση (moulting) των πτηνών, είναι μια φυσική διαδικασία που έχει σκοπό την αντικατάσταση όλων των φθαρμένων και παλιών φτερών. Η έναρξή της χρονικά για τα περισσότερα πτηνά συμπίπτει με τους ζεστούς και φωτεινούς καλοκαιρινούς μήνες και η διάρκειά της είναι από ένα έως δύο περίπου μήνες.
Τα πτηνά ρίχνουν πρώτα τα κινητήρια φτερά συμμετρικά κι από τις δυο φτερούγες και στη συνέχεια τα οδηγητήρια της ουράς. Ακολουθούν τα καλυπτήρια φτερά του κορμιού τους αρχίζοντας με αυτά που είναι στη ράχη, στο θώρακα, στο λαιμό με τελευταία αυτά που βρίσκονται στο κεφάλι.
Η πτώση των φτερών είναι σταδιακή κλιμακούμενη διατηρώντας την απαραίτητη συμμετρία ισορροπίας στο φτέρωμα ώστε να μη χάνεται εντελώς η πτητική ικανότητά των πτηνών αλλά και να μη μένουν απροστάτευτα στις αλλαγές των καιρικών συνθηκών.
Τα πτηνά ρίχνουν πρώτα τα κινητήρια φτερά συμμετρικά και στις δυο φτερούγες και στη συνέχεια τα οδηγητήρια φτερά της ουράς. Ακολουθούν τα καλυπτήρια φτερά του κορμού, ξεκινώντας με αυτά που είναι στη ράχη, στο θώρακα, στο λαιμό και τελευταία τα φτερά του κεφαλιού τους.
Η φυσιολογική πτώση των φτερών είναι σταδιακή, και αναλογική ώστε να διατηρείται η απαραίτητη συμμετρία ισορροπίας στο φτέρωμα, να μη χάνεται εντελώς η πτητική ικανότητά των πτηνών, αλλά και να μη μένουν απροστάτευτα στις αλλαγές των καιρικών συνθηκών.
Είναι η εποχή που το ενήλικο αρσενικό καναρίνι σταματά να κελαηδάει.
Μικρότερα του ενός έτους πτηνά, αλλάζουν το φτέρωμά τους στις 90 περίπου ημέρες, ακολουθώντας την ίδια σειρά, χωρίς όμως να αλλάζουν τα κινητήρια και τα οδηγητήρια φτερά.
Αυτά τα φτερά θα τα αλλάξουν στην επόμενη πτερόρροια που θα έρθει συνήθως το επόμενο καλοκαίρι. Αν όμως τα νεαρά πτηνά έχουν γεννηθεί τους πρώτους μήνες του έτους, τότε το καλοκαίρι της πρώτης τους χρονιάς μπορεί να ξεκινήσουν εκ νέου την αλλαγή φτερών, ως δεύτερη για το έτος πτερόρροια. Σε αυτή την περίπτωση θα αλλάξουν όλα τα φτερά τους.
Ραγδαία πτερόρροια πτηνών
Ως ανεξάρτητοι οργανισμοί τα πτηνά δεν ακολουθούν κανόνες και δεν υπακούν πάντα στις προσταγές της φύσης για το πότε θα μπουν σε πτερόρροια. Κι ενώ τα χρονικά περιθώρια για την αλλαγή του φτερώματος έχουν εξαντληθεί, παρατηρούμε πως κάποια πτηνά δεν έχουν ακόμη ξεκινήσει να αλλάζουν τα φτερά τους.
Επειδή όμως το φτέρωμα θα πρέπει οπωσδήποτε να αντικατασταθεί εξ ολοκλήρου κι επειδή ο χειμώνας είναι «προ των πυλών», μοιραία τα πουλιά αυτά οδηγούνται σε μια πολύ πιο γρήγορη από τη συνηθισμένη πτερόρροια.
Ραγδαία πτερόρροια σε καναρίνι που ζει σε εσωτερικό χώρο.
Δεν μπορούμε να την αποκαλέσουμε φυσιολογική πτερόρροια γιατί δεν είναι, όπως επίσης δεν μπορούμε να την αποκαλέσουμε παθολογική πτερόρροια γιατί επίσης δεν έχει την παθογένεια που απαιτείται. Είναι μια βιαστική έκδυση.
Μια αντικατάσταση των φτερών με γοργούς ρυθμούς, που τα πτηνά κυριολεκτικά "μαδιούνται" από τη μια μέρα στην άλλη.
Είναι η ραγδαία πτερόρροια των πτηνών.
Είναι η πτερόρροια που την συναντούμε μόνο το φθινόπωρο και που το πτηνό καλείται να αντικαταστήσει όλα του τα φτερά σε πολύ μικρό χρονικό διάστημα.
Η εικόνα αυτού του πτηνού όπως καταλαβαίνουμε κάθε άλλο παρά όμορφη είναι.
Ραγδαία πτερόρροια σε καναρίνι που ζει σε εσωτερικό χώρο.
Το πτηνό αυτή την περίοδο είναι εκτεθειμένο σε κάθε αλλαγή της θερμοκρασίας απουσία της φυσικής του προστασίας, ενώ η πτητική του ικανότητα έχει μειωθεί σε μεγάλο βαθμό για να μην πω, πως έχει ανασταλεί. Δεν μπορεί να πετάξει σωστά κι αν ζούσε ελεύθερο στη φύση σίγουρα θα έβρισκε πολύ γρήγορα το θάνατο από τους θηρευτές του.
Αιτίες της ραγδαίας πτερόρροιας.
Για να μπορέσουμε να κατανοήσουμε το πρόβλημα και να ψάξουμε να βρούμε τις ενδεικνυόμενες λύσεις βοήθειας στα πτηνά θα πρέπει ασφαλώς να γνωρίζουμε τις αιτίες που τα οδήγησαν σε αυτή τη δύσκολη κατάσταση κι αυτό σίγουρα δεν είναι εύκολο. Χρειάζεται η συνδρομή του διαλόγου για να εξαχθεί με ασφάλεια το συμπέρασμα και μέσα απ' αυτόν να εμπλουτιστεί η καταγραφή.
Η ραγδαία έκδυση άφησε γυμνό το μεγαλύτερο τμήμα του κορμιού του καναρινιού.
Η φυσιολογική και ομαλή πτερόρροια πιέζει τον οργανισμό του πτηνού και δημιουργεί διατροφικές ανάγκες. Εύκολα λοιπόν συμπεραίνουμε πως με τη σειρά της η ραγδαία πτερόρροια έχει απίθανα μεγάλες απαιτήσεις τόσο στη διατροφή τους όσο και στις συνθήκες που υπάρχουν στο χώρο φιλοξενίας του πτηνού, προκειμένου να μην εκτεθεί σε κίνδυνο και η ζωή του.
- Ποιες όμως είναι οι αιτίες που οδηγούν ένα πτηνό με καλή υγεία στον οργανισμό, σε τέτοια πρακτική αλλαγής του φτερώματος;
- Ποιοι οι λόγοι που δεν επέτρεψαν το πτηνό να μπει στη διαδικασία της φυσιολογικής αλλαγής του φτερώματός του;
- Ποια είναι τα δικά μας εκτροφικά λάθη που απορύθμισαν τον οργανισμό του πτηνού και το έφεραν σε αυτή την κατάσταση;
- Με δεδομένη αυτή τη ραγδαία πτερόρροια, πως μπορούμε εμείς να βοηθήσουμε το πτηνό να αντεπεξέλθει τις απαιτήσεις;
Ας προσπαθήσουμε να δώσουμε τις απαντήσεις στα παραπάνω ερωτήματα και ίσως καταφέρουμε να τα τοποθετήσουμε με σειρά σπουδαιότητας, ευελπιστώντας πως μέσα απ΄ το διάλογο θα μπορέσουμε να αναθεωρήσουμε τα πιθανά λάθη, να εμπλουτίσουμε τις απαντήσεις, να τις επικαιροποιήσουμε μελλοντικά, να εκμαιεύσουμε τις λύσεις και να αποτρέψουμε μελλοντικά παρόμοια λάθη.
Αν αποφύγουμε κάθε λάθος που θα διαφοροποιήσει το βιολογικό ρολόι του πτηνού, που θα αποδιοργανώσει τον οργανισμό του και θα εκθέσει σε κίνδυνο τη ζωή του, τότε πετύχαμε το επιθυμητό και το πτηνό αυτό θα ζει φυσιολογικά και θα συμπεριφέρεται ανάλογα.
- Μια από τις αιτίες για τη ραγδαία αλλαγή φτερώματος είναι οι συνθήκες διαβίωσης είτε το πτηνό ζει σε εσωτερικό, είτε σε εξωτερικό χώρο. Οι συνθήκες δηλαδή που δημιουργούν το περιβάλλον του με κυριότερο όλων τον φωτισμό σε ότι αφορά την ένταση, τη διάρκεια και την ποιότητά του. Επίσης βασικό ρόλο παίζει και η θερμοκρασία, η υγρασία και γενικά το κλίμα του χώρου διαβίωσής του.
- Εξίσου σημαντική είναι η καθυστερημένη χρονικά διακοπή της αναπαραγωγικής διαδικασίας με χειρότερη όλων την παρατεταμένη, συνεχόμενη και κουραστική αναπαραγωγή. Σε αρκετές περιπτώσεις παρατηρούνται αναπαραγωγικές προσπάθειες στα καναρίνια ακόμη και τον Αύγουστο. Αν μάλιστα το πτηνό έχει "εμποτιστεί" με τα διάφορα σκευάσματα αύξησης της αναπαραγωγικής διάθεσης τότε καθυστερεί ακόμη περισσότερο να περάσει σε φάση ηρεμίας. Φυσική συνέπεια αυτών των προσπαθειών είναι και η ορμονική απορρύθμιση του οργανισμού των πτηνών και έχει ως επακόλουθο την εσφαλμένη χρονικά έναρξης της έκδυσης.
- Η διατροφή των πτηνών έχει κι αυτή σημαντικό ρόλο στη σωστή οργανική και ορμονική λειτουργία των πτηνών. Ένα από τα επακόλουθα της μη ισορροπημένης διατροφής είναι και η πτερόρροια όπως και η ευπάθεια σε κάθε λογής ασθένειες.
- Υπάρχουν φυσικά κι άλλες αιτίες που μπορούν να προκαλέσουν πτερόρροια αλλά άπτονται της παθολογίας, ξεφεύγουν από το θέμα μας και καλύπτονται άριστα από το άρθρο για την παθολογική πτερόρροια των πουλιών.
Επιπτώσεις της ραγδαίας πτερόρροιας
Η διαδικασία της ραγδαίας έκδυσης είναι εξαιρετικά πολύπλοκη, προκαλεί φοβερή οργανική και σωματική καταπόνηση στον οργανισμό του πτηνού, έχει εξαιρετικά μεγάλες απαιτήσεις σε πρωτεΐνες, βιταμίνες, ιχνοστοιχεία και μέταλλα, αλλά κυρίως εκθέτει οργανικά το πτηνό βάζοντας σε κίνδυνο ακόμη και τη ζωή του.
Ο οργανισμός του πτηνού καλείται σε σύντομο χρονικό διάστημα να αντικαταστήσει το παλιό φτέρωμα με νέο. Κι αν αυτό μπορεί να ακούγεται κάπως εύκολο, εντούτοις δεν είναι. Το πτηνό σε αυτή τη φάση της ζωής του δεν πρέπει απλά να τρέφετε για να συντηρηθεί αλλά να υπερ-τροφοδοτείται για να καλύψει την εκτεταμένη φτεροφυΐα του.
Ραγδαία πτερόρροια σε καναρίνι που ζούσε σε εξωτερικό χώρο.
Ο τρομερός σε ένταση κνησμός (φαγούρα) που προκαλείται από τους εκατοντάδες νέους θύλακες που κυριολεκτικά διαπερνούν (τρυπούν) το δέρμα του πτηνού για να βγουν και να αναπτυχθούν τα νέα φτερά επιδεινώνει την κατάσταση στο πτηνό. Ένα πτηνό που βρίσκεται σε αυτή την κατάσταση, αυτόματα μειώνει και σε κάποιες περιπτώσεις αναστέλλει τη λήψη τροφής μια και υπάρχει αύξηση της κορτιζόνης στον οργανισμό του από το stress.
Επιπρόσθετα ένα πτηνό με τόσο ακραίο «μάδημα» και με μείωση της πτητικής του ικανότητας, ενστικτωδώς μειώνει τη δραστηριότητά του και προσπαθεί να κρυφτεί μια και διαφορετικά θα ήταν εύκολος στόχος για τους θηρευτές του.
Παραμένει λοιπόν φουσκωμένο και «κρυμμένο» σε κάποιο κλαδί, μειώνοντας ακόμη περισσότερο το χρόνο της διατροφή του, εξασθενίζοντας ακόμη περισσότερο τον ήδη κουρασμένο οργανισμό του.
Εύκολα μπορεί από τα παραπάνω να συμπεράνουμε πως υπάρχει σοβαρότατος κίνδυνος το πτηνό να αρρωστήσει λόγω της μείωσης των αντοχών του ανοσοποιητικού και στη χειρότερη να χάσει ακόμη και τη ζωή του εξ αιτίας της καταπόνησης.
Θα πρέπει λοιπόν ο εκτροφέας να μεριμνήσει για όλα όσα χρειάζονται, ώστε στο χρονικό διάστημα που το πτηνό χάνει απότομα τα φτερά του, να οπλιστεί για να αντιμετωπίσει την κατάσταση.
Αντιμετώπιση ραγδαίας πτερόρροιας.
Αρχικά θα πρέπει το πτηνό που βρίσκεται σε ραγδαία απώλεια φτερών να απομονωθεί σε ένα ήσυχο ελεγχόμενο και σωστά φωτισμένο εσωτερικό χώρο, μακριά από το υπόλοιπο κοπάδι, ώστε να αισθανθεί περισσότερο ασφαλές και να σταματήσει να ακολουθεί το ένστικτό του και να «κρύβεται».
Ο φωτισμός του χώρου ανάπαυσης του πτηνού θα πρέπει να είναι ρυθμισμένος σωστά τόσο σε ένταση όσο και σε διάρκεια. Θα πρέπει ο φωτισμός να είναι ο κατάλληλος μια και σταδιακά καλούμαστε να ξεγελάσουμε τον οργανισμό του πτηνού, ξεκινώντας με φωτοπερίοδο ελάχιστα πάνω από τις 14 ώρες.
Η θερμοκρασία θα πρέπει να παραμένει σταθερή γύρω στους 30-32 βαθμούς Κελσίου με ελάχιστες διακυμάνσεις από τη μέρα στη νύχτα, ώστε να μην εκθέσουμε σε κρυώματα το γυμνό σχετικά από φτερά κορμί του. Η θερμοκρασία θα πρέπει σταδιακά να μειώνεται, μέχρι την εξισορρόπηση με τη θερμοκρασία του περιβάλλοντος στο τέλος της πτερόρροιας.
Σημαντικότατη όμως γι’ αυτό το διάστημα είναι και η διατροφή του πτηνού.
Το δομικό στοιχείο των φτερών γνωρίζουμε πως είναι κυρίως οι πρωτεΐνες.
Εκτός από αυτές, είναι απαιτητά σε μεγάλο βαθμό από τον οργανισμό του πτηνού τόσο οι βιταμίνες με βασικότερες τις Α, D και Β όλο το σύμπλεγμα, όσο και τα λιπαρά οξέα Ω3 και Ω6, τα ιχνοστοιχεία και τα μέταλλα όπως ο ψευδάργυρος, ο χαλκός το κοβάλτιο, τα αμινοξέα με κυριότερα τη μεθειονίνη, τη λυσίνη, την κυστεϊνη, τη θυροξίνη και τη σωστή ισορροπία ιωδίου στον οργανισμό του πτηνού.
Ταυτόχρονα με τα παραπάνω βοηθούμε το πτηνό να αποφύγει τις κύστεις των φτερών - lumps που μπορεί να εμφανιστούν σε τόσο ακραίες καταστάσεις.
Μια πολύ καλή και με υψηλά ποσοστά πρωτεΐνης αυγοτροφή, εμπλουτισμένη με όλες τις παραπάνω βιταμίνες, ενισχυμένη με μέταλλα και ιχνοστοιχεία και ένα σουπιοκόκαλο, θα πρέπει να είναι καθημερινά στη διάθεση αυτών των πτηνών.
Η γύρη, το καλά βρασμένο αυγό και η σπιρουλίνα, έχουν μεγάλα ποσοστά σε πρωτεΐνες, αμινοξέα, βιταμίνες, ιχνοστοιχεία και ένζυμα και μαζί με τους βλαστωμένους σπόρους και τα βότανα θα πρέπει να προσφέρονται στα πτηνά άφοβα αυτό το διάστημα. Το βασικό μείγμα σπόρων επίσης θα πρέπει να ενισχυθεί με λιναρόσπορο, perilla και chia
Άσχημη η εικόνα ενός καναρινιού που παρουσιάζεται απογυμνωμένο από τόσο μεγάλη πτώση φτερών
Σε καθημερινή βάση θα πρέπει να υπάρχει το μπάνιο σε αυτά τα πτηνά.
Το μπάνιο βοηθά τα πτηνά να αντιμετωπίσουν τη μεγάλη φαγούρα από τους εκφυόμενους θύλακες και με αφορμή το νερό θα μπουν στη διαδικασία περιποίησης του φτερώματος.
Μετά το μπάνιο τα πουλιά με ιδιαίτερη προσοχή περιποιούνται το φτέρωμά τους απομακρύνοντας τα φτερά που πέφτουν, διευκολύνοντας τα νέα να βγουν, αφαιρώντας το περίβλημα που καλύπτει τα νέα εκφυόμενα φτερά, στρώνοντας ταυτόχρονα και αδιαβροχοποιόντας τα.
Είναι η εποχή που στις κλειστές και μεγάλες εκτροφές παρουσιάζεται η λευκή άσπρη σκόνη, πούδρα για κάποιους άλλους, από την αποσύνθεση του κερατινοειδούς περιβλήματος των νέων φτερών που απομάκρυναν τα πουλιά.
Μεγάλη προσοχή όμως χρειάζεται στην ώρα του μπάνιου, που θα πρέπει να είναι νωρίς το πρωί ώστε να υπάρχει ο χρόνος περιποίησης του φτερώματος. Το τελευταίο που θα θέλαμε άλλωστε είναι ένα βρεγμένο πτηνό στο κλαδί για όλο το βράδυ.
Προσοχή όμως χρειάζεται στην ώρα του μπάνιου, που θα πρέπει να είναι νωρίς το πρωί ώστε να υπάρχει ο χρόνος περιποίησης του φτερώματος. Το τελευταίο που θα θέλαμε άλλωστε είναι ένα βρεγμένο πτηνό στο κλαδί για όλο το βράδυ.
Συμπερασματικά.
Θα μπορούσαμε ως συμπέρασμα να πούμε πως κάθε ανθρώπινη παρέμβαση στην ορμονική ισορροπία των πτηνών προκειμένου να υλοποιηθούν, οι αναπαραγωγικοί στόχοι, να κερδηθούν διακρίσεις σε εκθέσεις κλπ, θα πρέπει να γίνεται με εξαιρετική σύνεση.
Γιατί τίποτε δεν αξίζει περισσότερο από τη ζωή τους.
Σημείωση: Για να υπάρξει μέτρο σύγκρισης των φωτογραφιών του άρθρου με την πραγματικότητα θα αναφέρω πως δύο από τα παραπάνω καναρίνια έχουν πρωτεύσει σε διαγωνισμούς.
Για να δούμε ολοκληρωτικά το πρόβλημα, στις παρακάτω φωτογραφίες παρουσιάζονται τα πουλιά κατά τη διάρκεια της ραγδαίας πτερόρροιας και πως πραγματικά είναι όταν φωτογραφίθηκαν με όλο τους το φτέρωμα.
Κίτρινο οπάλ καναρίνι
Καφέ καναρίνι φορέας φαιοκίτρινου μωσαϊκού
Λευκό οπάλ καναρίνι
Μαυροκόκκινος αχάτης black red
Κίτρινο οπάλ λοφιοφόρο καναρίνι