Μέσα και τρόποι ωοσκόπησης.
Γενικά για την ωοσκόπηση των αυγών των πτηνών.
Όπως έχει αναλυθεί η ωοσκόπηση τείνει να γίνει απαραίτητη σε κάθε επίπεδο εκτροφής σε προσπάθεια καταλαγιασμού των ανησυχιών των εκτροφέων και σε βάρος αν θέλετε της μαγείας του άγνωστου και των εκπλήξεων. Δύσκολα ή εύκολα ακόμη και ο πιο άπειρος εκτροφέας θα θελήσει με τον ένα ή με τον άλλο τρόπο να ενημερωθεί για την κατάσταση των αυγών που επωάζονται μέσα στη φωλιά, για την πορεία της ζωής μέσα τους καθώς και για την πιθανή εξέλιξή της.
Κι ενώ τα μέσα και οι τρόποι για την ωοσκόπηση είναι πολλά και με εξαιρετικά μεγάλη ποικιλομορφία "εργαλείων" εντούτοις δεν αποφεύγονται ούτε τα σφάλματα κατά την εφαρμογή της, ούτε οι παρανοήσεις αλλά ούτε και την εξέλιξη της ζωής που αφορά το έμβρυο μέσα στο αυγό.
Στις πολυγαμικές αναπαραγωγικές προσπάθειες ο έλεγχος της γονιμότητας των αυγών είναι απαραίτητος.
Μέσα και συσκευές για την ωοσκόπηση
1. Φορητή φωτολυχνία led - φακός led
Ο ευρύτερα χρησιμοποιούμενος, μακράν ο οικονομικότερος και ο περισσότερο προσιτός τρόπος, αφορά τον έλεγχο με φωτολυχνία - φακό. Συνήθως πρόκειται για μια φορητή συσκευή με μπαταρίες που στα τελευταία χρόνια τις συναντούμε σε μεγάλη ποικιλία. Κάποιες μάλιστα από αυτές είναι περισσότερο κατάλληλες για το σκοπό μας και μιλάμε για τις φωτολυχνίες κυρίως με εύκαμπτο βραχίονα που επιτρέπει τον επιτόπιο έλεγχο των αυγών μέσα στη φωλιά.
Τα πλεονεκτήματα όπως καταλαβαίνεται από τη χρήση τέτοιων συσκευών είναι πολλά και νομίζω πως πρέπει ενδεικτικά να αναφέρουμε πως:
1. δε χρειάζονται παρά μόνο ελάχιστα δευτερόλεπτα για να γίνει ο έλεγχος και συνεπώς η αναστάτωση στη μητέρα και τη φωλιά είναι ελάχιστη.
2. δεν υπάρχει καμία θερμική επιβάρυνση τόσο στο αυγό όσο και στο έμβρυο.
3. η χαμηλής έντασης λυχνία led δεν επιβαρύνει το έτσι κι αλλιώς τυφλό έμβρυο. Οι σχετικές ανησυχίες μάλιστα κάποιων εκτροφέων έχουν αποδειχτεί επιστημονικά άδικες.
4. επιτρέπουν την επιτόπου παρατήρηση των αυγών χωρίς την απομάκρυνσή τους απ' την ασφάλεια της φωλιάς.
5. δεν καταστρέφουν με κανένα τρόπο τα αυγά και την αυτοπροστασία τους.
6. είναι εξαιρετικά χαμηλού κόστους η αγορά τους.
Σίγουρα υπάρχουν κι άλλα πλεονεκτήματα αλλά δεν πιστεύω πως χρειάζονται ιδιαίτερης αναφοράς μια και οι παραπάνω λόγοι είναι από μόνοι τους αρκετοί.
Πως χρησιμοποιούμε το φακό και τι περιμένουμε να δούμε;
Η ένταση της λυχνίας led είναι αρκετή για να διαπεράσει το λεπτό κέλυφος των αυγών των ωδικών πτηνών και να μας δείξει σχεδόν καθαρά το εσωτερικό του αυγού και της κατάστασης που επικρατεί μέσα του.
Και αυτό μπορεί εύκολα να γίνει αν η όλη διαδικασία πραγματοποιηθεί σε ημίφως έτσι ώστε το αποτέλεσμα να είναι απόλυτα ορατό και περισσότερο σαφές, ώστε να μην επιδέχεται αμφισβήτηση κάτι που θα μας οδηγούσε λίγες μέρες αργότερα σε νέο έλεγχο.
Αν μάλιστα η διαδικασία ωοσκόπησης γίνει την έκτη ή έβδομη ημέρα τότε περιμένουμε να έχουμε ως εικόνα ένα θολό και σκοτεινό στο περισσότερο μέρος του που θα μας δείχνει την ύπαρξη ζωής μέσα του και σε καμία περίπτωση δε θα πρέπει να βλέπουμε τη λέκιθο (κρόκο) που αυτόματα θα σήμαινε μη έναρξη ζωής μέσα στο αυγό.
2. Συσκευή παρατήρησης εμβρύου.
Στο εμπόριο υπάρχουν επίσης συσκευές που λειτουργούν ακριβώς με την ίδια λογική όπως ο φακός αλλά μας επιτρέπουν λόγω του σχεδιασμού τους την λεπτομερή παρατήρηση της κατάστασης του εμβρύου μέσα στο αυγό.
Μπορούμε συνεπώς να δούμε την ανάπτυξη και τις ανατομικές λεπτομέρειες ανά ημέρα ανάπτυξης του εμβρύου, να παρατηρήσουμε λειτουργίες όπως για παράδειγμα της καρδιάς του καθώς και πολλές άλλες εξειδικευμένες εικόνες που σε καμία άλλη περίπτωση δεν θα μπορούσαμε να έχουμε.
Είναι οικονομικά προσιτές συσκευές και αν κάποιος επιθυμεί να εντρυφήσει σε ανατομικές λεπτομέρειες των αυγών και των εμβρύων τότε ως συσκευές καλύπτουν τις απαιτήσεις του. Παρόμοιες συσκευές χρησιμοποιούνται σε εργαστήρια ή περισσότερο επαγγελματικές εκτροφές από ανθρώπους όμως που διαθέτουν και το ανάλογο επιστημονικό υπόβαθρο για να εκτιμήσουν, καταγράψουν και αξιολογήσουν τα "εμφανή" δεδομένα.
Οι συσκευές αυτές μας προσφέρουν τη δυνατότητα να ξεχωρίσουμε τα γονιμοποιημένα αυγά από αυτά που δεν έχουν γονιμοποιηθεί μια και το ωάριο είναι ορατό αν φυσικά έχουμε μια σχετική εμπειρία και αν επιμείνουμε.
Με τη συσκευή έχουμε και τη δυνατότητα να διακρίνουμε τον ομόκεντρο κύκλο, το δαχτυλίδι όπως φαίνεται και στη φωτογραφία που ακολουθεί, με το γονιμοποιημένο ωάριο να προμηνύει την ανάπτυξη ζωής αν ακολουθήσει επώαση.
3. Έλεγχος ζωής των αυγών στο νερό
Οι δύο προηγούμενοι τρόποι μας επιτρέπουν να δούμε αν έχει γονιμοποιηθεί το αυγό και αν έχει αναπτυχθεί η ζωή μέσα σ' αυτό. Σε καμία περίπτωση δεν μπορούμε να καταλάβουμε αν η συνεχίζει ο νεοσσός να είναι στη ζωή ή για λόγους εμβρυϊκής θνησιμότητας εγκατέλειψε την προσπάθεια για να έρθει στον κόσμο μας.
Η μέθοδος με τη χρήση του νερού, μας επιτρέπει να διακρίνουμε αν το έμβρυο παραμένει ζωντανό μέσα στο αυγό και έχει εφαρμογή κυρίως τις τελευταίες μέρες της επώασης όταν το έμβρυο είναι αρκετά ανεπτυγμένο. Στη μέθοδο αυτή χρειαζόμαστε ένα δοχείο με νερό κοντά στους 34-36 βαθμούς Κελσίου στο οποίο θα βάλουμε το υπό έλεγχο αυγό. Αν το αυγό μείνει στον πάτο του δοχείου, τότε έχουμε ένα φρέσκο αλλά μη γονιμοποιημένο αυγό ενώ αν επιπλέει (εξ αιτίας του θαλάμου με αέρα που υπάρχει μέσα σ' αυτό) τότε έχουμε είτε ζωντανό είτε νεκρό έμβρυο μέσα του.
Η ελάχιστη κίνηση του νεοσσού στο αυγό σηματοδοτεί και μια ανεπαίσθητη κίνηση του αυγού στο νερό, τη δημιουργία δονήσεων και κυματισμού που φανερώνει σε μας την ύπαρξη της ζωής. Αν οι κινήσεις και οι κυματισμοί απουσιάζουν τότε βρισκόμαστε είτε σε μη γονιμοποιημένο αυγό είτε σε νεκρό έμβρυο όπως μπορείται να δείτε στο video που ακολουθεί.
www.youtube.com/watch?v=-ip-o-9y45g
Η πιο πάνω μέθοδος ενέχει και σοβαρούς κινδύνους και μεγάλο ρίσκο για την ασφάλεια του αυγού και συνεπώς και τη ζωή του εμβρύου.
΅Στη δοκιμή που έγινε (για χάρη αυτής της παρουσίασης) το νερό αφού έβρασε μερικά λεπτά στους 100 βαθμούς Κελσίου για να εξαλειφθεί ο κίνδυνος μετάδοσης μικροβίων, αφέθηκε να κρυώσει σταδιακά στο περιβάλλον μέχρι τους 35 βαθμούς. Στην εκκόλαψη που ακολούθησε και τα δύο αυγά που δοκιμάστηκαν έβγαλαν νεοσσούς χωρίς συνέπειες.
Κατά τη γνώμη μου αποτελεί τον πιο ακατάλληλο τρόπο ελέγχου γιατί υπάρχει κίνδυνος:
1. εισχώρησης του νερού στο αυγό από πόρους ή μικρορωγμές και να το καταστρέψουν,
2. ανάπτυξης βακτηριδίων λόγω της έστω και μικρής χρονικά αύξησης της υγρασίας πάνω του.
3. καταστροφής του αυγού από λάθος θερμοκρασία στο νερό δοκιμής που είτε θα παγώσει είτε θα "βράσει" τη ζωή μέσα του.
4. καταστροφής του αυγού στην προσπάθεια στεγνώματος πριν την επιστροφή του στη φωλιά
Φυσικά στους πιο πάνω κινδύνους μπορεί να προστεθούν κι άλλοι που μου διαφεύγουν αλλά στην πραγματικότητα και ένας από αυτούς αρκεί για να μας αποτρέψει από παρόμοια δοκιμή, ειδικά αν δεν κριθεί απαραίτητη.
4. Ψηφιακός ελεγκτής αυγών
Οι δύο πρώτοι τρόποι εφαρμογής της ωτοσκόπησης προϋποθέτουν καλή όραση από τον εκτροφέα, κατάλληλες συνθήκες φωτισμού, ενέχουν σοβαρά ποσοστά σφαλμάτων αλλά κυρίως δεν μπορούν αν πιστοποιήσουν την κατάσταση του εμβρύου μέσα στο αυγό. Ενώ δηλαδή μπορεί να βλέπουμε σκούρο το εσωτερικό του αυγού ή να διακρίνουμε ακόμη και το έμβρυο εν τούτοις όμως μπορεί άνετα αυτό να μην είναι ζωντανό και να έχουμε εσφαλμένη εικόνα του.
Ο τρίτος τρόπος στη σειρά όπως αναφέρθηκε μας δίνει τη δυνατότητα να δούμε αν υπάρχει ζωή μέσα στο αυγό αλλά έχει και μεγάλο ρίσκο για τη ζωή και την εξέλιξη του εμβρύου μέσα σ' αυτό γιατί εκτίθεται σε καταστάσεις που κανείς δεν μπορεί να προβλέψει την εξέλιξή τους.
Τα παραπάνω σφάλματα και κινδύνους έρχεται να "διορθώσει" μια σύγχρονη ηλεκτρονική συσκευή (buddy digital egg monitor) κατασκευασμένη αποκλειστικά για το σκοπό αυτό. Είναι η τελευταία και προς το παρόν μοναδική πρόταση της τεχνολογίας στην παρακολούθηση των κάθε είδους αυγών των πτηνών μας.
Σαν συσκευή δεν εκθέτει τα αυγά σε κινδύνους όπως οι υψηλές θερμοκρασίες ή μεγάλη ένταση από το φως. Διαθέτοντας παλμογράφο μας επιτρέπει τη γραφική απεικόνιση των παλμών της καρδιάς του εμβρύου που βρίσκεται μέσα στο αυγό. Και είναι εξαιρετικά σημαντικό να βλέπουμε και να διαβάζουμε τους χτύπους της ζωής και της δημιουργίας.
Η συσκευή μπορεί να χρησιμοποιηθεί σχεδόν από την αρχή της επώασης αρκεί να έχει αρχίσει να χτυπά η καρδιά του εμβρύου. Στον παλμογράφο όταν υπάρχει ζωή μέσα στο αυγό, καταγράφονται οι παλμοί της καρδιάς του εμβρύου που κτυπά με τρελούς ρυθμούς για τα δικά μας δεδομένα.
Σε φυσιολογικές συνθήκες η καρδιά του εμβρύου των μικρόσωμων καναρινιών την βλέπουμε να χτυπά με 240 έως και 400+ παλμούς το λεπτό. Οι παλμοί διαφοροποιούνται προς τα κάτω στα πρώτα δύο λεπτά στην προσπάθεια εξοικονόμησης ενέργειας λόγω της ψύξης που επέρχεται στο αυγό από το περιβάλλον και μειώνονται ακόμη περισσότερο όσο αυξάνεται ο χρόνος μακριά από την προστασία της φωλιάς.
Να θυμίσω εδώ πως στα άγρια καναρίνια Serinus canarius η καρδιά τους κτυπά κατά μέσο όρο με 514 παλμούς το λεπτό ενώ οι καρδιακοί παλμοί στα ενήλικα καναρίνια ξεκινούν από τους 360 σε κατάσταση ηρεμίας και φτάνουν τους 1000 (σύνδεσμο προς το αρχείο) στις καταστάσεις κινδύνων και μεγάλου στρες.
Καλά θα κάνουμε να θυμόμαστε την επόμενη φορά που θα χρειαστεί να πιάσουμε το καναρίνι μας πως η καρδιά του κτυπά με δεκαεπτά περίπου καρδιακούς παλμούς το δευτερόλεπτο.
Επιπρόσθετα με τη συσκευή αυτή μας δίνεται η δυνατότητα αναγνώρισης του φύλου των εμβρύων μια και υπάρχει μικρή διαφοροποίηση στους καρδιακούς παλμούς τους. Αυτό φυσικά μόνο σε βάθος χρόνου μπορεί να αξιολογηθεί και μέσα από τη διαδικασία της αρχειοθέτησης να γίνει δεδομένο. Μέχρι τότε είναι απλά παρατηρήσεις εκτροφέων κι όχι δεδομένο.
Παρακολουθήστε το video στο σύνδεσμο που ακολουθεί
www.youtube.com/watch?v=hk0Ri9JldNc